Το δικαίωμα στην ασφάλεια

Το δικαίωμα στην

ασφάλεια (Προσωπική

ασφάλεια)

Εργασία στο μάθημα: Ατομικά και

Κοινωνικά Δικαιώματα

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΝΔΡΕΑΣ Γ. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Προσωπική ασφάλεια

Ορισμός

Η προσωπική ασφάλεια όπως υποστηρίζεται, αντικατοπτρίζει μια κατάσταση πραγματική,

που είναι παρούσα και ενεργή. Στόχος της αποτελεί, η προστασία του ατόμου, που την

απολαμβάνει, από πιθανούς μελλοντικούς κινδύνους. Δρα προληπτικά εμποδίζοντας τους

κινδύνους αυτούς να επέλθουν και οι οποίοι είναι κατά βάση αποτελέσματα ανθρώπινων

ενεργειών. Συνίσταται στη διατήρηση της ειρηνευμένης παρούσας κατάστασης του ατόμου

και την αποφυγή διατάραξης ή παρενόχλησης της φυσικής σωματικής, ή πνευματικής

υπόστασης του, με κάθε τρόπο από κάθε δυνατό κίνδυνο.1

Η προσωπική ασφάλεια του ατόμου, όπως ήδη ειπώθηκε αποτελεί το προστατευόμενο

αγαθό του δικαιώματος της προσωπικής ασφάλειας. Ο χαρακτήρας της ασφάλειας ως

πραγματική κατάσταση προκύπτει από την έννοια της ασφάλειας μονή της. Η ύπαρξη

ασφάλειας σημαίνει μια κατάσταση ειρήνευσης χωρίς φόβο για κάποιο κίνδυνο, χωρίς

κάποιο άμεσο γεγονός που θα ακολουθητέε χωρίς αντίσταση στη διακινδύνευση του

ατόμου και της υπόστασης του.

Όπως θα αναλυθεί και στο οικείο σημείο, η αρχή της προσωπικής ασφάλειας αποτελεί

προληπτική και όχι κατασταλτική αρχή. Υπάρχει από πριν, δρα και είναι έτοιμη να

ενεργοποιηθεί πλήρως για να μη επέλθει ο μελλοντικός κίνδυνος, αν επέλθει δεν υπάρχει

πλέον ασφάλεια και ποσό μάλλον προσωπική ασφάλεια. Ο κίνδυνος αυτός, λοιπόν, δεν

μπορεί παρά να είναι αβέβαιος και όχι πλήρως γνωστός αφού δεν έχει εκδηλωθεί.

Επιπρόσθετα, ο κίνδυνο αυτός θα πρέπει να είναι τόσο σημαντικός και ζημιογόνος για το

άτομο που να θεωρείται ότι θα πλήξει την ασφάλεια του, την ιδία του την υπόσταση, είτε

υλική, είτε πνευματική. Ο κίνδυνος δεν είναι καν σίγουρο ότι θα επέλθει είναι όμως πιθανό.

Κάτω από αυτό το πρίσμα, της πιθανολόγησης ενός άγνωστου κίνδυνου, συχνά,

διατυπώνεται ο φόβος για το ενδεχόμενο κατάχρησης του δικαιώματος στο όνομα αυτού

του άγνωστου κίνδυνου. Η επιβολή αυστηρών μέτρων και η υπερβολική ασφάλιση που

οδηγεί στην ανελευθερία αποτελούν κάποιες πιθανές μοιραίες πτυχές της κατάχρησης

αυτής. 2 Το ζητούμενο σε κάθε περίπτωση είναι η ύπαρξη ενός ασφαλούς περιβάλλοντος

δράσης και έκφρασης όλων των ανθρώπων, χωρίς όμως να υπάρχουν καταχρήσεις και

1 Ακριβής ορισμός «Προσωπική ασφάλεια είναι η πραγματική κατάσταση, που εμποδίζει τη γένεση

κίνδυνου προερχόμενου από ανθρώπινες ενέργειες και προληπτικά εξασφαλίζει τη διατήρηση της

υπάρχουσας υλικής και πνευματικής υπόστασης του ατόμου από πιθανούς μελλοντικούς κινδύνους.»

στο βιβλίο του Δημητρόπουλου Α.Γ, Συνταγματικά δικαιώματα - Σύστημα συνταγματικού δικαίου

τόμος Γ’, Εκδοσεις Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη, Αθήνα 2008, σελ. 436

2 Μάνεσης Α., Το πρόβλημα της ασφάλειας του Κράτους και η ελευθερία, Συνταγματική θεωρία και

πράξη, Θεσσαλονίκη, 1980, σελ. 182 επ. μέσα από την ηλεκτρονική διεύθυνση

http://tosyntagma.ant-sakkoulas.gr/gnomi/item.php?id=192

7

υπερβολές που οδηγούν στην καταστρατήγηση άλλων εξίσου θεμελιωδών και βασικών για

την υπόσταση του ατόμου δικαιωμάτων.

Εξειδίκευση της έννοιας της προσωπικής ασφάλειας αποτελούν περιστάσεις προερχόμενες

από την καθημερινή ζωή. Επί παραδείγματι, το προστατευτικό περιεχόμενο του

δικαιώματος της προσωπικής ασφάλειας παρουσιάζεται χαρακτηριστικά με την παρουσία

των αστυνομικών οργάνων. Πλέον στον τομέα αυτό της δημόσιας ασφάλειας υπάρχει

ιδιαίτερη νομική εγγυητική υποχρέωση για δράση ων οργάνων που είναι θεσπισμένη και

όχι αυθαίρετη ειπωμένη, ένα αναγνωρίζεται σε κάποιες ειδικά προσδιορισμένες

περιπτώσεις και αντίστοιχο δικαίωμα των πολιτών για αστυνομική επέμβαση.

Πάντως η έννοια της προσωπικής ασφάλειας θα μπορούσε να παρουσιαστεί υπό δυο

διαφορετικά πρίσματα. Το πρώτο αφορά την παραδοσιακή έννοια του δικαιώματος που

εκφράζει ένα πιο ειδικό περιεχόμενο σε αντίθεση με τη δεύτερη σύγχρονη και ευρύτερη

προσέγγιση. Η παραδοσιακή θεωρία, προσδίδει στον ορό προσωπική ασφάλεια το

περιεχόμενο της σύλληψης και της προσωρινής κράτησης με τις σχετικές συνταγματικές

εγγυήσεις, περιορισμούς και ειδικές περιπτώσεις. Η θεώρηση αυτή προσανατολίζεται στην

«προσωπική ελευθερία» και εξειδικεύεται σε κάποια περιορισμένα θέματα ασφάλειας.3 Η

σύγχρονη όμως έννοια του όρου, επεκτείνεται περαιτέρω σε ζητήματα που αφορούν εν

γένει τη σωματική και πνευματική υπόσταση του ατόμου, την προστασία του συλλήβδην ως

ολότητα.

Έτσι, φαίνεται να υπάρχουν δυο εννοιολογικές προσεγγίσεις του όρου προσωπική

ασφάλεια που αν σε καμία περίπτωση δεν είναι αντίθετες μεταξύ τους. Το περιεχόμενο της

μιας ουσιώνεται και καταξιώνεται μέσω της άλλης δρώντας συζευκτικά και όχι διαζευκτικά.

Δε θα αποτελούσε λεκτική υπερβολή η διαπίστωση ότι η παραδοσιακή έννοια εκφράζει το

ειδικό μέρος εξειδικεύοντας τη γενική σύγχρονη έννοια. Παράλληλα, ο γενικός ορισμός

είναι αυτός που γίνεται δεκτός συχνότερα, καθώς αυτόν υπονοεί και η χρήση του όρου

«ασφάλεια» στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χωρίς όμως

αυτό να σημαίνει κάποια άρνηση η αμφιβολία για την ορθότητα του παραδοσιακού

ορισμού της έννοιας της προσωπικής ασφάλειας.4

3 Δημητρόπουλος Α.Γ, Συνταγματικά δικαιώματα, οπ. παρ., σελ. 439

4 Δαγτόγλου Π. Δ., Ατομικά δικαιώματα Α’, Εκδοσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα – Κομοτηνή, 1991,

σελ. 226 επ.

8

Εννοιολογική τυπική προσέγγιση

Ένα από τα συνταγματικά δικαιώματα αποτελεί η προσωπική ασφάλεια σαν

συγκεκριμενοποίηση της ελευθερίας του ατόμου και μορφή της εν γένει προσωπικής

ελευθερίας. Προσωπική ασφάλεια και σε γενικό τυπικό πλαίσιο, σημαίνει προστασία από

την αυθαίρετη καταδίωξη σύλληψη και φυλάκιση και οποιαδήποτε άλλο περιορισμό της

φυσικής ελευθερίας της φυλάκισης και σε προστασία που αφορά την άσκηση της ποινικής

αγωγής ,την ποινική δίκη και την ποινή.5 Το άτομο ασφαλίζεται από τις επεμβάσεις και

προσβολές των οργάνων της κρατικής εξουσίας και από τους αυθαίρετους περιορισμούς.

Οι μη αυθαίρετοι περιορισμοί δεν ανατρέπουν τη βάση συγκεκριμένου δικαιώματος καθώς

επίσης, απαιτείται να μην δυσκολεύουν υπέρμετρα την άσκησή του.

Η βασική διάταξη που παραδοσιακά υποστηρίζεται ότι κατοχυρώνει το δικαίωμα στην

προσωπική ασφάλεια είναι το άρθρο 6Σ που ορίζει ότι «εξαιρούμενου του έπ’ αυτοφώρω

εγκλήματος, κανένας δε συλλαμβάνεται ούτε φυλακίζεται χωρίς δικαιολογημένο δικαστικό

ένταλμα, το οποίο πρέπει να κοινοποιηθεί κατά τη στιγμή της συλλήψεως ή

προφυλακίσεως». Από αυτή τη διάταξη προκύπτει και το ειδικό, όπως συχνά αναφέρεται,

περιεχόμενο του δικαιώματος που αναγνωριζόταν σχεδόν αποκλειστικά στο παρελθόν.

Πλέον, η σύγχρονη νομική σκέψη, όπως ήδη έχει σημειωθεί, έχει καταλήξει σε ένα

ευρύτερο περιεχόμενο και πλαίσιο περιστάσεων στο όποιο άπτεται το δικαίωμα στην

προσωπική ασφάλεια. 6 Η διαμόρφωση αυτού του πλαισίου ανάγεται σε περισσότερες

διατάξεις τόσο του ελληνικού Συντάγματος, όσο και άλλων διατάξεων κοινών νομών και

διεθνών ρυθμίσεων.

Σε κάθε περίπτωση και τόσο υπό ευρύ όσο και υπό ειδικότερο πρίσμα, το ζήτημα του

δικαιώματος της προσωπικής ασφάλειας αναδεικνύεται σε ζήτημα ύψιστης σημασίας για

την αρμονική συμβίωση των ατόμων μεταξύ τους και βεβαία για τη ορθολογική συνεργασία

και συνύπαρξη του κράτους με τους πολίτες με κοινό στόχο την γενική ευημερία. Το

δικαίωμα στην προσωπική ασφάλεια ως αναντίρρητα θεμελιώδες εμπεριέχει στο

κρηπίδωμα της βασικές έννοιες όπως η δημοκρατία, η ατομική και πολιτική ελευθερία αλλά

και η ισότητα. Εν γένει πηγάζει από την ανάγκη και απαίτηση του ατόμου για σεβασμό των

αναντίλεκτων δικαιωμάτων του και την απαραίτητη επίτευξη μιας σχέσης μεταξύ κρατικού

μηχανισμού και πολιτείας που θα προάγει την ευημερία και τη συνεργασία και όχι τη

τρομοκρατία την αναρχία ή τον απολυταρχισμό. Η ασφάλεια ως κοινωνικό και

συνταγματικό αγαθό ανευρίσκεται στην κορυφή της αξιολογικά ιεραρχημένης πυραμίδας

των προτεραιοτήτων του κράτους και της έννομης τάξης συλλήβδην.

5 Δαγτόγλου Π. Δ., Ατομικά δικαιώματα Α’, οπ. παρ. σελ 230 επ.

6 Δημητρόπουλος Α.Γ, Συνταγματικά δικαιώματα, οπ. παρ., σελ. 425 επ.

9

Τυπική ρύθμιση

Συνταγματική και νομοθετική κατοχύρωση στην Ελλάδα

Σύνταγμα

Ο Όρος του δικαιώματος της προσωπικής ασφάλειας φαίνεται να μην ανευρίσκεται άμεσα

και ξεκάθαρα τόσο στο κείμενο του Συντάγματος αλλά και άλλων νομοθετημάτων.

Επιχειρώντας μια σύντομη και επιλεκτική ιστορική ανάδρομη ο Όρος «ασφάλεια» φαίνεται

να αναφέρεται για πρώτη φορά στο Σύνταγμα της Επιδαύρου του 1822 και στο Σύνταγμα

του Ίστρους 1823. Τα δυο αυτά συνταγματικά κείμενα προϊόντα επαναστατικών

αναβρασμών και δείκτες μιας φανερής ανάγκης των ατόμων να διαφυλάξουν την ελεύθερη

υπόσταση τους , προστατεύουν κατά κύριο λόγο την ιδιοκτησία, την τιμή αλλά και την

ασφάλεια των πολιτών, στους οποίους αναφέρεται.7

Ειδικότερα, στην παρ. ζ’ του Συντάγματος της Επιδαύρου ορίζεται ότι «Η ιδιοκτησία, τιμή

και ασφάλεια εκάστου των Ελλήνων, είναι υπό την προστασία των νομών». Σε παρόμοιο

πλαίσιο, η παρ. ς’ του Συντάγματος του Άστρους ορίζει ότι « η ιδιοκτησία, τιμή και

ασφάλεια εκάστου Έλληνος και παντός ανθρώπου, εντός της Επικρατείας ευρισκομένου

είναι υπό την προστασία των Νόμων».8 Και ενώ, τα πρώιμα αυτά Συντάγματα του ελληνικού

κράτους περιέχουν ρητή αναφορά στο αγαθό της προσωπικής ασφάλειας, τα πιο σύγχρονα

ελληνικά Συντάγματα και κυρίως το ισχύον δεν αναφέρονται ρητά στο δικαίωμα της

προσωπικής ασφάλειας.

Ωστόσο, αναγνωρίζεται εν γένει ότι υπάρχουν διατάξεις στο ισχύον Σύνταγμα που

αναντίρρητα αναφέρονται αν και όχι άμεσα στο δικαίωμα της προσωπικής ασφάλειας με

σκοπό την ενίσχυση του και την προστασία του. Οι διατάξεις αυτές είναι κατόχων το άρθρο

6 Σ, όπως έχει ήδη αναφερθεί. Επιπρόσθετα, το άρθρο 2 παρ. 1 που θέτει το σεβασμό και

την προστασία της άξιας του ανθρώπου ως τη πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας και

έτσι ανάγει την το δικαίωμα στην προσωπική ασφάλεια σε θεμελιώδες δικαίωμα αφού

χωρίς το σεβασμό της ασφάλειας του ατόμου δεν υφίσταται σεβασμός στην ανθρωπινή

αξία του.

Επίσης, το άρθρο 5 Σ και ειδικότερα οι παρ. 1, 2 και 5. Η ελεύθερη ανάπτυξη της

προσωπικότητας του ατόμου, η ανάγκη απολυτής προστασίας των θεμελιωδών συστατικών

του για να θεωρείται άνθρωπος, καθώς και η τελευταία διαμορφωμένη ρητή κατοχύρωση

της προστασίας της υγείας και της γενετικής ταυτότητας του ατόμου, σχετίζονται και

7 N. Aλιβιζάτος, Eισαγωγή στην Eλληνική Συνταγματική Iστορία, Εκδοσεις A. N. Σάκκουλας, Αθήνα-

Kομοτηνή, 1981, σελ. 27 επ.

8 Δημητρόπουλος Α.Γ, Συνταγματικά δικαιώματα, οπ. παρ. σελ. 426

10

δημιουργούν επάλληλα με το δικαίωμα στην προσωπική ασφάλεια. Ειδικά, η πρώτη

παράγραφος, χαρακτηριζόμενη ως αρχή της προστασίας της δικαιολογημένης

εμπιστοσύνης προκρίνει ένα χαρακτήρα αμοιβαιότητας και αλληλοσεβασμού που

προσιδιάζει άμεσα στο περιεχόμενο του δικαιώματος της προσωπικής ασφάλειας.

Περαιτέρω, ως σχετικό συνταγματικό άρθρο προκύπτει και το άρθρο 25 Σ και συγκεκριμένα

η πρώτη του παράγραφος. Το κράτος οφείλει να εγγυάται της προστασία των θεμελιωδών

δικαιωμάτων των πολιτών, ενεργώντας με γνώμονα την αρμονική συνύπαρξη κράτους και

πολιτών καθώς και πολιτών μεταξύ τους. Αναπόσπαστο κομμάτι αυτής της επιδίωξης της

πολιτείας αποτελεί η προστασία της προσωπικής ασφάλειας του ατόμου. Συνταγματική

αναφορά στο ζήτημα της ασφάλειας υπάρχει, αν και με άλλο ειδικότερο περιεχόμενο, στο

άρθρο 19 παρ. 1 και άρθρο 48 παρ. 1 Σ όπου το Σύνταγμα αναφέρεται στην «εθνική

ασφάλεια» αλλά και στο άρθρο 11 παρ. 2 Σ με αναφορά στη «δημόσια ασφάλεια».

Κοινό δίκαιο

Ξεφεύγοντας από τα πλαίσια του συνταγματικού κειμένου το δικαίωμα της προσωπικής

ασφάλειας προστατεύεται σε κάποιες εκφάνσεις του και από διατάξεις της κοινής

νομοθεσίας, συνήθως όχι και τόσο εμφανείς. Οι διατάξεις αυτές ανευρίσκονται κατά κύριο

λόγο στον αστικό και ποινικό κώδικα.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν, ο ν.1977/1991 που αναφέρεται στη προστασία

παθόντων από βίαιο συμβάν και θυμάτων τρομοκρατών μαζί με άλλες διατάξεις. Με τον

ν.1977/1991 απονέμεται σύνταξη στους Έλληνες πολίτες που καθίστανται πλήρως ανίκανοι

από τρομοκρατική πράξη στρεφόμενη κατά προσώπων της παρ.1 του άρθρου 1 του

ν.1897/1990, όπως επίσης και στις οικογένειες των φονευθέντων. Με αυτή τη διάταξη

τίθεται μια επιπλέον προστασία της προσωπικής ασφάλειας συγκεκριμένο ατόμων που

όμως ενισχύει το γενικό περιεχόμενο του δικαιώματος. 9

Σε άλλο πεδίο αλλά με βάση και πάλι την αποτελεσματική αποζημίωση των πολιτών που τη

χρειάζονται, λειτούργει ο ν. 2093/1992. Ο νομός αυτός του Αστικού Κώδικα περιέχει κατά

βάση διαρρυθμίσεις στην έμμεση φορολογία μαζί με άλλες διατάξεις. Συγκεκριμένα σημεία

του νόμου αυτού αλλά και το γενικότερο πνεύμα της τείνουν σε μια προσπάθεια

προστασίας και ελαφρώσεις, ατόμων χωρίς ιδιαίτερη οικονομική άνεση, που βαρύνονται

με επαχθή καμία φορά φορολογία για τα προσωπικά τους οικονομικά δεδομένα. Σε κάθε

περίπτωση ο νομός αυτός ακόλουθη τις αρχές της δημοκρατικής και αναλογικής

μεταχείρισης των πολιτών από το κράτος και στο φορολογικό επίπεδο ενισχύοντας την

αρχή της προσωπικής ασφάλειας.10

Περνώντας στο πεδίο του Ποινικού Κώδικα χαρακτηριστικός νομός με περιεχόμενο που

άπτεται του δικαιώματος στη προσωπική ασφάλεια αποτελεί ο ν. 2928/2001 για τις

εγκληματικές οργανώσεις και άλλες διατάξεις. Ο ακριβής καθορισμός εννοιών όπως το

έγκλημα, ο εγκληματίας, η τρομοκρατία δημιουργούν μια συμπαγή και σταθερή

9 http://www.ika.gr/gr/infopages/memos/EG_95_2008.pdf

10 http://nomothesia.ependyseis.gr/eu-law/getFile/Ν+2093+1992.pd

11

αντιμετώπιση του ζητήματος από την πολιτεία, μια αντιμετώπιση που λειτουργιά

αξιοκρατικά και δικαία προστατεύοντας τα δικαιώματα των πολιτών της χωρίς ταυτόχρονα

να δρα απολυταρχικά και με ανισότητα. 11Ο νομός αυτός θα πρέπει πληροφοριακά να

αναφερθεί ότι τροποποιήθηκε με το ν. 3251/2004 με θέμα το Ευρωπαϊκό ένταλμα

σύλληψης.12 Εδώ θα μπορούσε να αναφερθεί και το άρθρο 187 και 187Α του Ποινικού

Κώδικα που προσδιορίζουν την έννοια της εγκληματικής οργάνωσης και των

τρομοκρατικών πράξεων και μάλιστα όπως τροποποιήθηκε το 2001.13

11 Μανωλεδάκης, Ιωάννης Ε., Ασφάλεια και ελευθερία - Ερμηνεία του ν. 2928/2001 για το

οργανωμένο έγκλημα και σχετικά κείμενα, Εκδοσεις Σάκκουλας Α.Ε, Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 40 επ.

12 http://www.law.uoa.gr/crime-research/eyrentalmasyl.pdf

13 http://athens.indymedia.org/local/webcast/uploads/tromonomos.pdf

12

Συνταγματική και νομοθετική διεθνής κατοχύρωση14

Ξένα Συντάγματα

Το δικαίωμα της προσωπικής ασφάλειας ειδικά, με την παραδοσιακή στενότερη έννοια

κατοχυρώνεται συνταγματικά σε πολλά ξένα κράτη. Ειδικότερα, η διακήρυξη της

ανεξαρτησίας των ΗΠΑ του 1776 στο Bill of rights όπως ονομαστήκαν οι δέκα πρώτες

τροποποιήσεις του Αμερικανικού συντάγματος ορίζει στη τέταρτη από αυτές, ότι «το

δικαίωμα της προσωπικής ασφάλειας των πολιτών, το άσυλο της κατοικίας τους, το

απόρρητο των εγγράφων και προσωπικών ειδών τους εναντίον κάθε χωρίς λόγο έρευνας

και κατασχέσεως είναι απαραβίαστα».15

Με τον ίδιο ρητό τρόπο η Γάλλια στη Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου στο

άρθρο 2 εδ.β’ ορίζει ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα που προστατεύονται είναι «…η

ελευθερία, η ιδιοκτησία, η ασφάλεια και η αντίσταση στην τυραννία». Παρόμοια,

κατοχυρώνεται στο ελβετικό Σύνταγμα του 1874 και στα άρθρα 9 και 10 όπου ορίζουν

αντίστοιχα: «…επαγρυπνεί για την εξωτερική ασφάλεια της Ελβετίας…», «…επαγρυπνεί για

την εσωτερική ασφάλεια της Ελβετίας…». Το ισπανικό Σύνταγμα του 1978 ορίζει στα άρθρα

17 και 51 ότι «όλοι έχουν το δικαίωμα της ελευθερίας και της ασφάλειας» και «οι δημοσιές

αρχές… προστατεύοντας με αποτελεσματικά μετρά την ασφάλεια…». Ομοιοτρόπως

αναφέρεται και το ιταλικό Σύνταγμα στο δικαίωμα της προσωπικής ασφάλειας στο άρθρο

13 παρ.3.

Διεθνής κατοχύρωση

Στη σύγχρονη κοινωνία της πληροφορίας και της παραπληροφόρησης, όπου οι τάσεις

παγκοσμιοποιήσεις δρουν πολλές φορές ανασταλτικά και εις βάρος της προαγωγής και

ουσιαστικής αναγνώρισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων η ανάγκη διεθνούς κατοχύρωσης

ενός δικαιώματος όπως αυτό της προσωπικής ασφάλειας φαντάζει αδήριτη. Βασικό

κείμενο διεθνώς, για τα δικαιώματα των ανθρώπων αποτελεί η ΕΣΔΑ16. Ειδικότερα η ΕΣΔΑ

αναφέρεται στην κοινωνική ασφάλεια με το άρθρο 5 παρ.1 όπου ορίζει ότι «Παν πρόσωπον

έχει δικαίωμα εις την ελευθερίαν και την ασφάλειαν». Τη σύμβαση αυτή έχουν υπογράψει

διεθνώς πολλές χώρες μέσα σε αυτές και η Ελλάδα, χωρίς βεβαία αυτό να αρκεί για τη

διεθνή πλήρη αναγνώριση του δικαιώματος.

Ειδικά, αναφορικά με το δικαίωμα της προσωπικής ασφάλειας υπάρχει μια συνθήκη που

προβάλει ως η σπουδαιότερη για την διεθνή κατοχύρωση του. Η συνθήκη του Σενγκεν

14 Δημητρόπουλος Α.Γ, Συνταγματικά δικαιώματα, οπ. παρ. σελ. 427-428

15 «Amendment IV: The right of the people to be secure in their persons, houses, papers, and effects,

against unreasonable searches and seizures, shall not be violated, and no Warrants shall issue, but

upon probable cause, supported by Oath or affirmation, and particularly describing the place to be

searched, and the persons or things to be seized.»,

http://www.archives.gov/exhibits/charters/bill_of_rights_transcript.html

16 http://el.wikipedia.org/wiki/

13

(Schengen) υπεγράφη στις 14 Ιουνίου του 1985 στο Σένγκεν ανάμεσα σε πέντε κράτη μέλη

(Γερμανία, Βέλγιο, Γαλλία, Λουξεμβούργο και Κάτω Χώρες) και είχε ως στόχο την

προοδευτική κατάργηση των ελέγχων στα κοινά σύνορα την εγκατάσταση καθεστώτος

ελεύθερης κυκλοφορίας για όλα τα πρόσωπα, υπηκόους των κρατών που υπέγραψαν τη

συμφωνία καθώς και αστυνομική και δικαστική συνεργασία. H Ιταλία υπέγραψε τις

συμφωνίες το 1990, η Ισπανία και η Πορτογαλία το 1991, η Ελλάδα το 1992, η Αυστρία το

1995 και η Φιλανδία, η Σουηδία και η Δανία το 1996. Η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο

συμμετέχουν μόνον εν μέρει στη Συμφωνία Σένγκεν εφόσον έχουν διατηρήσει ακόμη τους

ελέγχους στα σύνορά τους. Η σύμβαση Σένγκεν τέθηκε σε ισχύ το 1995 και ενσωματώθηκε

στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με όριο την έναρξη ισχύος της συνθήκης του

Άμστερνταμ το Μάιο του 199917. Από τις 21 Δεκεμβρίου 2007 και η Εσθονία, η Τσεχία, η

Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Μάλτα, η Πολωνία, η Σλοβακία και η Σλοβενία

ανήκουν στα χωρικά όρια εφαρμογής της. Έκτοτε, το κεκτημένο Σένγκεν εφαρμόζεται και

αναπτύσσεται περαιτέρω εντός του νομικού και θεσμικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής

Ένωσης. Η Ελλάδα προσχώρησε στη συνθήκη αυτή το 1992, όπως ήδη αναφέρθηκε και τη

κύρωσε με το νόμο 2514/1997.18

Στην κοινωνική ασφάλεια αναφέρεται και το άρθρο 9 του Διεθνούς Συμφώνου για τα

οικονομικά Κοινωνικά και Μορφωτικά δικαιώματα. Ο ευρωπαϊκός Κοινωνίες χάρτης που

κυρώθηκε με το ν. 1426/198419 στο Μέρος Ι, 3 ορίζει ότι «Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν

δικαίωμα σε ασφάλεια και υγιεινή στην εργασία τους». Η ελληνική έννομη τάξη έχει

κυρώσει επίσης, τη Διεθνή Σύμβαση για την καταστολή τρομοκρατικών βομβιστικών

επιθέσεων, που όπως έχει ήδη αναφερθεί αποτελεί ένα θέμα καίριας σημασίας αναφορικά

με τη προστασία του δικαιώματος της προσωπικής ασφάλειας, με το ν. 3116/200320. Ενώ

υπάρχει και το Προσθετό Πρωτόκολλο για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στη

Συμφωνία μεταξύ των Κυβερνήσεων των κρατών που μετέχουν στον Οργανισμό

Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου για συνεργασία στην καταπολέμηση του εγκλήματος και

ιδιαιτέρα των οργανωμένων μορφών και άλλες διατάξεις. Το Πρωτόκολλα αυτό κυρώθηκε

επίσης από την ελληνική έννομη τάξη με το ν. 3452/200621.

Σημαντικές είναι επίσης και οι διμερείς συμβάσεις που χει συνάψει η Ελλάδα με άλλες

χώρες με στόχο πάντα την προάσπιση του δικαιώματος της προσωπικής ασφάλειας των

ελλήνων πολιτών. Οι διμερείς αυτές συμβάσεις αναφέρονται κατά βάση στην

καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας, του οργανωμένου εγκλήματος και της

παράνομης παράγωγης, κατανάλωσης και διακίνησης ναρκωτικών και ψυχοτρόπων

ουσιών. Τέτοιες έχει συνάψει η Ελλάδα με αρκετές χώρες όπως η Τουρκία, το Πακιστάν, η

Μάλτα, η Αίγυπτος και η Κύπρος.

Εγκιβωτίζοντας τη συζήτηση περισσότερο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το πιο

σημαντικό κείμενο το όποιο μπορεί να αναφερθεί αποτελεί ο Χάρτης των Θεμελιωδών

Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο χάρτης αυτός αφορά τις διεθνείς υποχρεώσεις

17 http://el.wikipedia.org/wiki/συμφωνία_σενγκεν

18 http://www.yen.gr/php/download_xitem.php?xitem=28538/pd_fek129_05.pdf

19 http://www.nchr.gr/category.php?category_id=294

20 http://www.dsalib.gr/deltia_nomothesias/dn_05_1-15_03_2003.html

21 http://www.nchr.gr/category.php?category_id=298

14

των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής ένωσης, τη συνθήκη για την ευρωπαϊκή ένωση και τις

κοινοτικές συνθήκες, την ευρωπαϊκή σύμβαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των

θεμελιωδών ελευθεριών και τη νομολογία των ευρωπαϊκών δικαστηρίων, με σκοπό την

κωδικοποίηση τους σε ένα κείμενο, το οποίο δεσμεύει όλες τις χώρες μέλη της, όσον

αφορά τους πολίτες που καθημερινά κινούνται, εργάζονται και γενικά διαβιούν σε αυτές22.

Ειδικότερα το άρθρο ΙΙ-66 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής

Ένωσης, ορίζει ότι «κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερίαν και την ασφάλεια»

αναγνωρίζοντας έτσι ένα γενικό δικαίωμα ασφάλειας. Στη χωρά μας ο Χάρτης κυρώθηκε με

το ν. 1426/198423

Καταληκτικά, σχετικά με τη ελληνική και διεθνή συνταγματική η απλά νομοθετική

κατοχύρωση του δικαιώματος στην προσωπική ασφάλεια μπορεί να εξαρθεί ως

συμπέρασμα η ανάγκη μιας ενιαίας και πάντως σταθερής γραμμής αντιμετώπισης του

ζητήματος. Τόσο στο εσωτερικό κάθε χώρας, όσο και στο σύνολο των χώρων η προσωπική

ασφάλεια ανάγεται σε μείζον θέμα για την προστασία της ατομικότητας του κάθε πολίτη

αλλά και την προαγωγή του γενικού κοινωνικοπολιτικού συμφέροντος. Η διεθνής

συνεργασία κατανόηση και θέληση εξεύρεσης συμβιβαστικών μεθόδων επίλυσης των

διαφόρων προβλημάτων μπορεί να προασπίσει την ασφάλεια των πολιτών σε διεθνές,

ηθικό, αλλά και προσωπικό επίπεδο.

22 Γιαταγάνας Ξενοφών Α, Η ενσωμάτωση του χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής

Ένωσης στις συνθήκες, Εκδοσεις Σάκκουλας Α.Ε, 2003, σελ. 59