Στην προσπάθειά µας να διαφωτίσουµε ένα θέµα µε τεράστιο εύρος ερωτήσεων και απαντήσεων κάναµε µία συζήτηση µε δύο γιατρούς και µία ψυχολόγο να µας διαφωτίσουν µερικές άγνωστες πλευρές που έχουν να κάνουν µε κακώσεις στο σώµα από τραυµατισµούς.
Οι τραυµατισµοί µε όπλα αποτελούν µέρος της δυσάρεστης πλευράς της δουλειάς του αστυνοµικού. Στην προσπάθειά µας να βοηθήσουµε λίγο τι συµβαίνει µε τους πυροβολισµούς, τι κακώσεις προκαλούν στο ανθρώπινο σώµα καθώς και τις σχετικές ψυχολογικές διαταραχές που προκύπτουν, ρωτήσαµε άτοµα που έχουν προσωπική εµπειρία πάνω στο θέµα. Οι απαντήσεις που πήραµε είναι όσο το δυνατό πιο εκλαϊκευµένες γίνεται στα πλαίσια του περιοδικού. Οποιαδήποτε παράλειψη επιβαρύνει τον γράφοντα.
Πώς είναι δυνατόν ένα τόσο µικρό αντικείµενο, όπως η σφαίρα να προκαλεί τόσο µεγάλα τραύµατα στο ανθρώπινο σώµα;
Απαντάει η ∆ρ. Λιάνα Πετράκη
Τα τραύµατα από πυροβολισµό προκαλούνται επειδή η σφαίρα όταν συναντά το σώµα έχει µεγάλη ταχύτητα. Η ταχύτητα την οποία έχει αποκτήσει η σφαίρα από την εκπυρσοκρότηση της, µειώνεται απότοµα κατά την είσοδο της στο ανθρώπινο σώµα και η κινητική της ενέργεια µεταφέρεται στους ιστούς. Στην περίπτωση που υπάρχει πυροβολισµός από κοντινή απόσταση, µερικών µέτρων, δηλαδή σαν αυτούς που λαµβάνουν χώρα στα περισσότερα
σκηνικά πυροβολισµών της αστυνοµίας, η σφαίρα είναι δυνατό να προκαλέσει καταστροφή των ιστών σε µια περιοχή τριάντα φορές µεγαλύτερη από την διάµετρο της σφαίρας.Επιπρόσθετα, ακόµη και το σχήµα του βλήµατος παίζει σηµαντικό ρόλο. Καθώς το κέντρο βάρους της σφαίρας βρίσκεται στο πίσω µέρος της, αυτή αρχίζει να περιστρέφεται, ενώ η επαφή µε τους ιστούς την επιβραδύνει. Έτσι, η ενέργεια διασπείρεται σε µεγαλύτερη έκταση, και τα τραύµατα στους ιστούς µεγαλώνουν αντίστοιχα. Με τον ίδιο τρόπο, τα τραύµατα είναι πιο εκτεταµένα, αν η σφαίρα παραµορφωθεί ή σπάσει χτυπώντας το σώµα.
Πόσο θανατηφόρο µπορεί να είναι ένα τραύµα στο χέρι ή στο πόδι;
Απαντάει ο ∆ρ. Καφετσής Γεώργιος
Τα τραύµατα στα πόδια είναι δυνατό να αποβούν πολύ πιο θανατηφόρα σε σχέση αυτά των χεριών. Και τούτο γιατί στα πόδια στην πρόσθια επιφάνεια των µηρών εντοπίζονται κεντρικές αρτηρίες και φλέβες οι οποίες έχουν διάµετρο περίπου όσο το µικρό δάχτυλο του χεριού. Η διατοµή αυτών των αγγείων µπορεί να αποβεί µοιραία αν δεν σταµατήσει άµεσα η ροή του αίµατος. Το άτοµο χάνει τις αισθήσεις του και επέρχεται ο θάνατος.
Πόσο θανατηφόρο µπορεί να είναι ένα τραύµα στο θώρακα φορώντας αλεξίσφαιρο;
Απαντάει ο ∆ρ. Καφετσής Γεώργιος
Υποθέτοντας ότι το αλεξίσφαιρο βρίσκεται σε καλή κατάσταση, η βολή ενός βλήµατος είναι δυνατό να επιφέρει ένα µεγάλο αιµάτωµα που µπορεί να φτάνει έως το θάνατο. Ο θάνατος µπορεί να προκύψει από ποικίλους τρόπους, όπως το σπάσιµο ενός πλευρού στο µπροστινό µέρος του θώρακα και ο τραυµατισµός του πνεύµονα ή των κεντρικών αρτηριών που κρύβονται κοντά στην καρδιά!!
Σε γενικές γραµµές το αλεξίσφαιρο έχει βρεθεί ότι µπορεί να σώσει τη ζωή ενός ανθρώπου από απλές βολές, να προστατεύσει τους πνεύµονες, το συκώτι, την σπλήνα και φυσικά την καρδιά.
∆υστυχώς, δεν προστατεύεται η κλείδα, το σηµείο δηλαδή ανάµεσα στους ώµους και το λαιµό, σηµείο κάτω από το οποίο περνούν ζωτικά αγγεία και νεύρα που είναι υπεύθυνα για το χέρι.
Επιπλέον, και ο λαιµός στην πρόσθια πλευρά του φιλοξενεί µεγάλα αγγεία και νεύρα και είναι κυριολεκτικά ακάλυπτος από το αλεξίσφαιρο γιλέκο. Απλά τραύµατα µε σφαίρα ή ακόµα και µε µαχαίρι είναι θανατηφόρα. Ουσιαστικά αποτελεί τµήµα του σώµατος που δεν προστατεύεται καθόλου, σε αντίθεση µε τον εγκέφαλο που προφυλάσσεται λόγω του κρανίου που τον περιβάλλει.
Υπάρχει περίπτωση να δεχτεί κανείς ένα βλήµα στην κεφαλή και να ζήσει;
Απαντάει η ∆ρ. Λιάνα Πετράκη
Παρά το γεγονός ότι τα τραύµατα στο κρανίο είναι άµεσα θανατηφόρα, υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων που επέζησαν ακόµη και µετά από χτύπηµα από βλήµα στο κεφάλι που έχει προκαλέσει σοβαρή ζηµιά στον εγκέφαλο. Ενδεικτική είναι η περίπτωση όπου ένα βλήµα διαπέρασε το κρανίο, η σφαίρα έκανε το γύρο του εγκεφάλου τραυµατίζοντας µόνο το φλοιό, δηλαδή το εξωτερικό στρώµα του εγκεφάλου και το άτοµο επέζησε. Αναµφισβήτητα, το τραυµατικό σοκ που βίωσε το άτοµο είναι ασύλληπτο. Ουσιαστικά πρόκειται για σφύριγµα της σφαίρας µέσα στο κρανίο, ενώ το άτοµο την ακούει και νιώθει τους κραδασµούς.
Πόσο µοιραίο µπορεί να είναι ένα βλήµα στα γεννητικά όργανα (για τους άντρες);
Απαντάει η ∆ρ. Λιάνα Πετράκη
Οι τραυµατισµοί στα ανδρικά γεννητικά όργανα µπορεί να είναι θανατηφόροι αν δεν σταµατήσει άµεσα η αιµορραγία που προκαλείται λόγω της ύπαρξης µεγάλων φλεβών και αρτηριών στην περιοχή. Σε κάθε περίπτωση, ένα βλήµα στην συγκεκριµένη περιοχή αυξάνει τον κίνδυνο εµφάνισης στειρότητας. Παράδειγµα αποτελεί η περίπτωση του στρατηγού Καραΐσκάκη που τραυµατίστηκε στα γεννητικά του όργανα στη µάχη και τα οποία του αφαιρέθηκαν από βόλια του εχθρού (8 Ιουνίου 1821 µάχη της Κοµπότη).
Κατά την είσοδο της σφαίρας στο ανθρώπινο σώµα τι συµβαίνει και ποιοι ιστοί τραυµατίζονται περισσότερο;
Απαντάει η ∆ρ. Λιάνα Πετράκη
Η είσοδος του βλήµατος στους ιστούς προκαλεί διατοµή και άµεση καταστροφή ιστών. Η «πρόσκαιρη» κοιλότητα που αρχικά θα δηµιουργηθεί (διατηρείται για 5-30µsec) οφείλεται στην παροδική και απότοµη µετατόπιση και τάση που υφίστανται οι ιστοί. Η τάση αυτή είναι κάθετη προς την πορεία του βλήµατος. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα την πλήρη ρήξη ή απλή θλάση των ιστών που δέχονται τις πιέσεις. Ο βαθµός της ρήξης ή της θλάσης επηρεάζεται από τις φυσικές ιδιότητες του ίδιου του ιστού. Έτσι, ένας ελαστικός ιστός, π.χ. οι πνεύµονες, όχι µόνο θα απορροφήσει µικρό ποσό ενέργειας από το βλήµα, αλλά και οι καταστρεπτικές συνέπειες της ενέργειας που θα απορροφηθεί δεν θα είναι µεγάλες. Αντίθετα ένας πυκνός-ανελαστικός ιστός και ιδιαίτερα εάν είναι σε µή εκτατό χώρο που αποτελείται από κάψα ή από οστά, (π.χ. το ήπαρ, ο σπλήνας ή ο εγκέφαλος) θα υποστεί πολύ µεγαλύτερες κακώσεις.
Όταν ένα σώµα σε όρθια στάση δέχεται πυροβολισµό χάνει πάντα την ισορροπία του;
Απαντάει ο ∆ρ. Καφετσής Γεώργιος
Η σφαίρα σε βάρος είναι µερικά γραµµάρια και παρά την υπερβολική της ταχύτητα είναι δύσκολο να ρίξει κάποιον στο έδαφος. Αυτό βέβαια δεν ισχύει στις περιπτώσεις που κάποιος τραυµατίζεται στην σπονδυλική στήλη ή σε οστά που είναι απαραίτητα για την ισορροπία του σώµατος. Όπου σε αυτή την περίπτωση επέρχεται η πτώση του σώµατος.
Ποιοι παράγοντες καθορίζουν την κάκωση που θα προκαλέσει ένα βλήµα.
Απαντάει ο ∆ρ. Καφετσής Γεώργιος
Υπάρχουν οκτώ παράγοντες που καθορίζουν τη ζηµιά στο ανθρώπινο σώµα από µία βολή.
1.Την ταχύτατα της σφαίρας.
2.Το όπλο που χρησιµοποιήθηκε.
3.Τη µάζα της σφαίρας.
4.Το σχήµα της σφαίρας.
5.Τον τύπο της «τροχιάς», (σταθερός, µικρής σταθερότητας, ασταθής).
6.Τον ιστό-στόχο που θα υποστεί την κάκωση.
7.Την ύπαρξη επαφής ή όχι µε το οστό.
8.Το µήκος που θα διανύσει το βλήµα µέσα στους ιστούς.
Τι µπορεί να κάνει κανείς σε επίπεδο αυτοβοήθειας σε περίπτωση που έχει δεχτεί πυροβολισµό και δεν έχει χάσει τις αισθήσεις του;
Απαντάει η ∆ρ. Λιάνα Πετράκη
Αν δεν σας πυροβολήσουν στα ζωτικά όργανα, είναι απίθανο να κινδυνεύσετε άµεσα. Εποµένως εάν έχετε τις αισθήσεις σας, το πρώτο πράγµα που πρέπει να κάνετε είναι να καλέσετε βοήθεια.
Έπειτα αποµακρυνθείτε από την επικίνδυνη περιοχή, ασκείστε πίεση στην πληγή µε ένα κοµµάτι ύφασµα. Είναι πιο εύκολο να το λέµε από το να το κάνουµε, γιατί είναι εξαιρετικά οδυνηρή η πίεση ενός τραύµατος από πυροβολισµό. ∆εν χρειάζεται πολύ πίεση, αρκεί τόση ώστε να σταµατήσει η ροή αίµατος. Θα χρειαστούν περίπου 5-10 λεπτά για να δηµιουργηθεί θρόµβωση και να σταµατήσει το αίµα. Αυτή η πίεση των 5-10 λεπτών είναι σωτήρια για το άτοµο. Πιέστε όσο και αν πονάτε. Εάν πυροβοληθείτε στο στήθος ή στην κοιλιακή χώρα , πιθανόν δεν θα µπορέσετε να ασκήσετε αρκετή πίεση για να σταµατήσετε την αιµορραγία επιτυχώς.
Πάνω από όλα αναζητήστε βοήθεια..
Ποιοι παράγοντες καθορίζουν από τη στιγµή που θα εισέλθει στο ανθρώπινο σώµα το βλήµα τη κάκωση που θα προκληθεί.
Απαντάει η ∆ρ. Λιάνα Πετράκη
Η ενέργεια που περικλείεται στο κινούµενο βλήµα εξαρτάται κυρίως από την ταχύτητά του και λιγότερο από τη µάζα του. Έχει υπολογιστεί ότι η κινητική ενέργεια ενός βλήµατος από πολεµικό τυφέκιο κυµαίνεται συνήθως στα 1500-3000 Joules και από πιστόλι στα 300-500 Joules. Η µεταδιδόµενη στους ιστούς ενέργεια είναι ευθέως ανάλογη του βαθµού επιβράδυνσης του βλήµατος. ∆ηλαδή, όσο µεγαλύτερη επιβράδυνση υποστεί ένα βλήµα κατά τη δίοδό του από τους ιστούς, τόσο µεγαλύτερη κινητική ενέργεια θα διοχετεύσει σε αυτούς και τόσο µεγαλύτερες κακώσεις θα προκαλέσει. Γενικότερα υπάρχουν πέντε βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την επιβράδυνση του βλήµατος.
1. Η πυκνότητα τον ιστού. Όσο πιο πυκνός και στερεός είναι ένας ιστός, τόσο µεγαλύτερη επιβράδυνση θα προκαλέσει και τόσο µεγαλύτερη ενέργεια θα απορροφήσει.
2. Η προσπίπτουσα επιφάνεια του βλήµατος. Μεγάλη προσπίπτουσα επιφάνεια συναντά µεγαλύτερες αντιστάσεις µε συνέπεια µεγαλύτερο βαθµό επιβράδυνσης.
3. Το σχήµα του βλήµατος. Βλήµα µε ανώµαλο σχήµα και επιφάνεια θα υποστεί µεγαλύτερη επιβράδυνση από τη βολίδα µε το σύνηθες κωνοειδές σχήµα.
4. Ο κατακερµατισµός του βλήµατος κατά την πρόσκρουση στους ιστούς ή η παραµόρφωση αυτού θα οδηγήσουν σε µεγαλύτερη επιβράδυνση και µεγαλύτερες κακώσεις.
5. Η ταχύτητα τον βλήµατος. Σε χαµηλές ταχύτητες ο βαθµός επιβράδυνσης είναι µεγαλύτερος µε συνέπεια να διοχετεύεται στους ιστούς µεγαλύτερη ενέργεια.
Πρώτες βοήθειες σε τραύµατα
Απαντάει η ∆ρ. Λιάνα Πετράκη
Οι πρώτες βοήθειες στον πάσχοντα κρίνονται εξαιρετικά σηµαντικές, αφού στοχεύουν στη διάσωση της ζωής του θύµατος, στον περιορισµό επέκτασης της βλάβης στον οργανισµό, στην βελτίωση της κατάστασης του θύµατος και στην ενηµέρωση του γιατρού για το τι έχει προηγηθεί.
Η τεχνητή αναπνοή αποτελεί απαραίτητο εργαλείο στις πρώτες βοήθειες. Ο εγκέφαλος ενός ανθρώπου που δεν αναπνέει νεκρώνεται µετά από 3-5 λεπτά, µε αποτέλεσµα να επέρχεται οριστικά ο θάνατος. Κρίνεται επιβεβληµένο να ξεκινήσει η τεχνητή αναπνοή στα πρώτα 3 λεπτά από τη στιγµή που κάποιος σταµατά να αναπνέει. Επίσης, η τεχνητή αναπνοή από µόνη της ενίοτε δεν αρκεί για να διατηρήσει τον εγκέφαλο σε λειτουργία. Συχνά χρειάζεται να γίνει έλεγχος του καρωτιδικού σφυγµού.
Σε περίπτωση που δεν υπάρχει σφυγµός, απαιτούνται µαλάξεις στη καρδιά, ώστε να κυκλοφορήσει το αίµα στην τελευταία. Σηµαντική βοήθεια είναι δυνατό να προσφέρει το αστυνοµικό προσωπικό, παρέχοντας πρώτες βοήθειες σε άτοµα που έχουν χάσει τις αισθήσεις τους, γνωρίζοντας τον ενδεδειγµένο τρόπο αντίδρασης αν κάποιος έχει χάσει τις αισθήσεις του και βρίσκεται σε κώµα, αν έχει λιποθυµήσει, αν έχει αιµορραγία στο άνω ή στο κάτω άκρο µέρος του σώµατος ακόµα και σε περιπτώσεις εγκαύµατος.
Στη συνέχεια η ψυχολόγος, Παπαδηµητρίου Βασιλική, παραθέτει την ψυχολογική-υπαρξιακή διάσταση του θέµατος. Σε περιόδους οµοιόστασης ο άνθρωπος έχει µια εικόνα επάρκειας, ασφάλειας, αρτιµέλειας και αυτοελέγχου για το σώµα του. Η παραπάνω εικόνα συµβάλλει στην αίσθηση που έχει ο άνθρωπος για την ίδια του την ύπαρξη και συνεπακόλουθα για την προσωπικότητα και τα όριά του. Ένας τραυµατισµός ή η εµφάνιση µιας νόσου διαταράσσει την εικόνα αυτή, προκαλεί φόβο, ανασφάλεια και καλεί τον άνθρωπο να γνωρίσει εκ νέου το σώµα του µε ό,τι συνεπάγεται η νέα πραγµατικότητα µετά τον τραυµατισµό. Τα όρια του οργανισµού διαφοροποιούνται, η αίσθηση αυτεπάρκειας κλονίζεται, πιθανόν να αυξάνονται οι σχέσεις εξάρτησης από άλλους προκειµένου να καλυφθούν βασικές ανάγκες. Ακόµη, η αίσθηση που συχνά συναντάται σε νέους ανθρώπους, ότι είναι άτρωτοι, δυνατοί, υγιείς, καταρρίπτεται και δίνει τη θέση της στην µαταίωση και την αβεβαιότητα. Αποτελεί αναµφισβήτητα µια ανώµαλη προσγείωση σε σχέση µε την πρότερη αίσθηση παντοδυναµίας, αλλά ταυτόχρονα και πρόκληση για αναζήτηση πνευµατική ή άλλου είδους σχετικά µε την τρωτότητα του ανθρώπου και συνεπακόλουθα τη λαχτάρα για ζωή την κάθε ηµέρα ξεχωριστά.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω για την πολύτιµη βοήθεια και το χρόνο που µου πρόσφεραν την χειρουργό ∆ρ. Λιάνα Πετράκη, τον καρδιολόγο ∆ρ. Καφετσή Γεώργιο, οι οποίοι εργάζονται στο Ιατρικό Ψυχικού. την ψυχολόγο Κα Παπαδηµητρίου Βασιλική, και τον φοιτητή στρατιωτικής Ιατρικής (ΣΣΑΣ) Κο Σωκράτη Κωνσταντιλιέρη.
Του Ε.Φ. Στέργιου Γαβριήλ Μανταρλή
