Διδάγματα από την Επίθεση στο Σαν Μπερναρντίνο

Πρώτος στο περιστατικό: Διδάγματα ενός αστυνομικού από την επίθεση στο Σαν Μπερναρντίνο

Ο πρώτος αστυνομικός στο περιστατικό στην επίθεση του Σαν Μπερναρντίνο μοιράζεται τα σκληρά κερδισμένα μαθήματα από εκείνη τη τρομακτική ημέρα

18 Ιουλίου 2016
___________

Ο Υπαστυνόμος Α’ Μάικ Μέιντεν επιβλέπει το αρχείο, το κέντρο επικοινωνιών, και το Πρόγραμμα Εκπαιδεύσεως Αστυνομικών του Αστυνομικού Τμήματος του Σαν Μπερναρντίνο αλλά ακόμα επιλέγει να φοράει τη στολή του κάθε ημέρα, παρότι η δουλειά του δε το επιβάλει. Όταν η κλήση για πυροβολισμούς που ακούστηκαν Περιφερειακό Κέντρο έφτασε δεν ήταν κάτι το ασυνήθιστο, συχνά άνθρωποι χρησιμοποιούσαν μία απομονωμένη περιοχή κοντά στο κέντρο για παράνομη εξάσκηση στη σκοποβολή.

Αλλά στις 2 Δεκεμβρίου του 2015 ήταν δύο τρομοκράτες εμπνευσμένοι από το Ισλαμικό Κράτος που εν ψυχρώ δολοφονούσαν 14 και τραυμάτιζαν 22 αθώους επισκέπτες της Χριστουγεννιάτικης εορτής του κέντρου.

Ο Μέιντεν ήταν ο πρώτος αστυνομικός στο περιστατικό και σε ένα πρόσφατο σεμινάριο με τίτλο «Θέματα σε Κρίσιμες Κλήσεις Υπηρεσιών Έκτακτης Ανάγκης» στη Μινεσότα, μοιράστηκε δημόσια για πρώτη φορά τις σκληρά κερδισμένες προτάσεις του έπειτα από αυτή τη τρομακτική ημέρα.

Σε αυτή τη φωτογραφία αρχείου από τις 2 Δεκεμβρίου 2015 οι αρχές κάνουν έρευνα σε περιοχή κοντά στο σημείο όπου η αστυνομία σταμάτησε ένα ύποπτο όχημα στο Σαν Μπερναρντίνο, οι νομοθέτες της Καλιφόρνια θέλουν να δουν αν υπάρχουν διδάγματα από το τρόπο αντίδρασης των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης στη τρομοκρατική επίθεση του Σαν Μπερναρντίνο που σκότωσε 14 πέρσι. (Φωτογραφία από AP/Damian Dovarganes, Αρχείο)

Ετοιμότητα
Οι συνεχείς εκπαίδευσεις από την Ομάδα SWAT του Σαν Μπερναρντίνο για αντιμετώπιση ένοπλων επιτιθέμενων ήταν προοδευτικά πιο έντονες. Ξεκινώντας μετά τη σφαγή του Κολουμπάιν η χρήση εκπαιδευτικών φυσιγγίων FX, φωτών εξομοίωσης εκρήξεων, χαμηλό φωτισμό και δυνατών θορύβων αύξανε την ετοιμότητα των αστυνομικών για το στρες που θα αντιμετώπιζαν εκείνη την ημέρα.

Κάνοντας Έναρξη
Σε μία μεγάλη περιοχή δικαιοδοσίας να έχεις τέσσερις αστυνομικούς στο περιστατικό άμεσα δεν ήταν πρόβλημα. Η αρχική ομάδα αντίδρασης αποτελούνταν από τον Μέιντεν, οπλισμένος με ένα πιστόλι, έναν ντετέκτιβ ανθρωποκτονιών με ένα πιστόλι, έναν δικυκλιστή αστυνομικό με ένα πιστόλι και έναν αστυνομικό από περιπολικό με μία καραμπίνα.

• Οι αστυνομικοί πρέπει να φέρουν τυφέκια περιπολίας και αλεξίσφαιρα ικανά να σταματήσουν σφαίρες από τυφέκια.
• Σε δύο με τρία λεπτά είχαν γίνει 85 πυροβολισμοί από τυφέκιο, μερικοί εξ επαφής.
• Ψυχολογικά προετοίμασε τον εαυτό σου για τους νεκρούς, όσους πεθαίνουν και τους τραυματίες.
• Οι συναγερμοί είχαν ενεργοποιηθεί κάνοντας τη χρήση ακουστικών κρίσιμη για την επικοινωνία.
• Το σύστημα καταιονισμού με νερό είχε ενεργοποιηθεί.
• Υπήρχε καπνός από τα πυρά των τυφεκίων.

Ο Μέιντεν επαινεί τις προσπάθειες της ομάδας SWAT και της αφοσίωσης τους στην εκπαίδευση των αστυνομικών για το επίπεδο ετοιμότητας που είχαν εκείνη την ημέρα. Είχαν περάσει τέσσερα χρόνια από τη τελευταία του εκπαίδευση για ένοπλες επιθέσεις αλλά δεν υπήρχε αμφιβολία για το τι πρέπει να κάνει και πως να το κάνει. Η ιδέα της εισόδου μεμονωμένου αστυνομικού είχε ριζωθεί από την εκπαίδευση της Αστυνομικής Ακαδημίας και τη τελευταία του εκπαίδευση ανανέωσης για ένοπλες επιθέσεις. Έτσι ακολούθησε την εκπαίδευση του και περίμενε να δημιουργηθεί μία ομάδα εφόδου τεσσάρων ατόμων.

Καθαρισμός και Έρευνα
Ο Μέιντεν και η ομάδα του θα μάθαιναν αργότερα ότι καθώς έφταναν στο περιστατικό οι δύο ύποπτοι έφευγαν μέσα σε ένα μαύρο SUV. Του είπαν ότι ένα άτομο είχε μείνει στο όχημα. Οι αυτόπτες μάρτυρες αναγνώριζαν τους ένοπλους ως δύο ή τρεις λευκούς ή Ισπανικής καταγωγής άντρες που φορούσαν μαύρες κουκούλες στις κλήσεις τους στο 911. Η έρευνα ξεκίνησε μέσα στο μεγάλο συνεδριακό κέντρο για αυτούς που πιστεύονταν ότι βρίσκονταν ακόμα μέσα.

• Οι αστυνομικοί πρέπει να φέρουν κιμωλίες και να γνωρίζουν προκαθορισμένα σημάδια για πόρτες δωματίων που έχουν ελέγξει και δωματίων που δεν έλεγξαν λόγω χρόνου για την αποφυγή ελέγχου ήδη καθαρισμένων δωματίων.
• Να είστε προετοιμασμένοι για θύματα που θα πετάγονται από τις κρυψώνες τους. Η ικανότητα ασφαλούς χειρισμού όπλων είναι κρίσιμη για την αποφυγή κατά λάθος πυροδότησης σε ένα κρίσιμο περιστατικό λόγω της υπερεγρήγορσης. Όταν καθάριζαν μία γυναικεία τουαλέτα, η μία τουαλέτα ήταν κλειδωμένη. Όταν διέρρηξαν τη πόρτα υπήρχαν 4 γυναίκες που ισορροπούσαν επάνω στη λεκάνη της τουαλέτας για να αποφύγουν να εκθέσουν τα πόδια τους κάτω από τη πόρτα. Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα από έναν μεγάλο αριθμό περιπτώσεων όπου αθώα θύματα έχουν πυροβοληθεί κατά λάθος λόγω του ακραίου στρες της κατάστασης.
• Το συντομότερο δυνατό βρείτε τα κλειδιά που ξεκλειδώνουν τις πόρτες. Η ομάδα του παρέκαμψε κλειδωμένες δρύινες πόρτες πιστεύοντας ότι ο επιτιθέμενος θα ήθελε να κινείται συνεχώς για να προκαλέσει όσο περισσότερες απώλειες γίνεται. Όταν κατέληξαν στη διάρρηξη τους, οι πόρτες ήταν τόσο ανθεκτικές, που κυριολεκτικά έσπασαν έναν πολιορκητικό κριό. Ένας αριθμός ανθρώπων ήταν κρυμμένος σε αυτά τα δωμάτια.

Όταν οι ομάδες SWAT του Αστυνομικού Τμήματος Σαν Μπερναρντίνο και των Ειδικών Αστυνομικών Δυνάμεων της Πόλης του Σαν Μπερναρντίνο (που έκαναν εκπαίδευση αντίδρασης σε ένοπλες επιθέσεις μόλις 11 λεπτά μακριά εκείνη την ώρα) έφτασαν η εκκαθάριση και έρευνα των δωματίων παραδόθηκε σε αυτούς λόγω της εκπαίδευσης και του εξοπλισμού τους.

Εκκένωση
Αστυνομικοί με ελάχιστη ιατρική εκπαίδευση είχαν δυσκολία να προσδιορίσουν το επίπεδο των τραυματισμών και των θυμάτων για να αποφασίσουν ποιος μπορεί να μετακινηθεί. Η άφιξη των νοσοκόμων των ομάδων SWAT επιτάχυνε τη διαλογή και εκκένωση.

Να Έχετε Φορεία
Οι τραυματίες σέρνονταν στους ορόφους, μερικοί μέσα από σπασμένα γυαλιά υπό τη βιασύνη μεταφοράς τους εκτός της επικίνδυνης ζώνης και τη μεταφορά τους σε χώρο παροχής της βοήθειας που χρειάζονταν. Μερικοί ρίχνονταν στο έδαφος. Όταν ομάδες εξοπλισμένες με φορεία έφτασαν η εκκένωση έγινε γρηγορότερα, πιο αποτελεσματικά χωρίς επιπρόσθετους τραυματισμούς στα θύματα.

Επικοινωνία
Ένα κεντρικό κανάλι επικοινωνίας για το περιστατικό είναι κρίσιμο ώστε πολλές υπηρεσίες να μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους. Όταν ένα κρίσιμο περιστατικό είναι σε εξέλιξη, η ενημέρωση από τους αστυνομικούς προς το κέντρο ότι «είναι καθ’οδόν» δε χρειάζεται και πλημμυρίζει το κανάλι με ανούσια μηνύματα.

Οι αυτοκληθέντες αστυνομικοί μπορεί να είναι κατάρα και/ή ευλογία. Γύρω στους 500 τοπικούς, του χωριού, της πολιτείας και ομοσπονδιακοί αστυνομικοί έφτασαν στο σημείο. Ένοπλοι αστυνομικοί από διάφορες υπηρεσίες και επίπεδα εκπαιδεύσεως έφταναν με θέληση να βοηθήσουν. Να είστε έτοιμοι να αναγνωρίζετε τις ικανότητες των αστυνομικών και να τους τοποθετείτε σε δουλειές που θα είναι προς όφελος της κατάστασης.

Εκείνη την ημέρα το κέντρο επικοινωνιών του Αστυνομικού Τμήματος Σαν Μπερναρντίνο ήταν επανδρωμένο με τους πιο έμπειρους υπαλλήλους. Ο Μέιντεν επαινεί την εμπειρία, επαγγελματισμό και ηρεμία τους για τη μεγάλη επιτυχία της ημέρας. Δε χειρίσθηκαν απλώς την επίθεση και τους πυροβολισμούς εκείνη την ημέρα αλλά επίσης χιλιάδες κλήσεις σχετικές και άσχετες με το περιστατικό.

Όταν ικανός αριθμός προσωπικού βρίσκεται στο κέντρο επικοινωνιών, τοποθετείστε ένα άτομο να ξαναελέγχει ως εφεδρικός τις πληροφορίες που εκπέμπει ο βασικός υπάλληλος του κέντρου επικοινωνιών. Ένας τεράστιος όγκος πληροφοριών συλλέγονταν, χωρίζονταν ανάλογα τη προτεραιότητα, και εκπέμπονταν. Το να έχεις κάποιον να λειτουργεί ως ελεγκτής για να εξασφαλίζει ότι οι πληροφορίες ήταν όσο πιο ακριβείς γίνεται ήταν ζωτικής σημασίας για ξεκάθαρη επικοινωνία με πολλαπλές μονάδες που απαντούσαν στη κλήση για το περιστατικό των πυροβολισμών, στις αναφερόμενες θεάσεις των τρομοκρατών μετά τη διαφυγή τους από το σημείο και τη μεγάλης διάρκειας ένοπλη συμπλοκή ώρες αργότερα.

Διοικητήριο
Όταν το περιστατικό αναγνωρίστηκε ως τρομοκρατική ενέργεια οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες ενεργοποιήθηκαν και έφεραν όλους τους πόρους τους για υποστήριξη της κατάστασης.

Διαφορετικές Περιοχές
Οι περιοχές που ορίζονται για τα μέσα ενημέρωσης, ιατρική περίθαλψη, μέλη οικογενειών και ανακρίσεως μαρτύρων (σε αυτή τη περίπτωση πάνω από 100) πρέπει να είναι μακριά η μία από την άλλη για προφανείς λόγους.

Η Ένοπλη Συμπλοκή Ώρες Αργότερα
Μόλις εντοπίσθηκαν, οι ύποπτοι σταμάτησαν να πυροβολούν έπειτα από μία σύντομη καταδίωξη, πιθανότατα γιατί είδαν μόνο ένα περιπολικό με αναμμένους φάρους πίσω τους. Ευτυχώς, υπήρχαν πολλά συμβατικά αστυνομικά οχήματα χωρίς φάρους πίσω τους. Ο άντρας οδηγός βγήκε από το όχημα και η γυναίκα, που είχε ανοίξει πυρ από το πίσω παράθυρο του οχήματος κατά τη καταδίωξη, έμεινε μέσα στο πίσω κάθισμα, πυροβολώντας χωρις να βλέπει από τη πίσω θέση.

Αυτοσχέδιοι Εκρηκτικοί Μηχανισμοί υπήρχαν στο όχημα, στη περιοχή της ένοπλης συμπλοκής, και τους πέταγαν κατά τη διάρκεια της καταδίωξης.

Η ένοπλη συμπλοκή είχε διάρκεια για έξι και μισό λεπτά. Και οι δύο επιτιθέμενοι φορούσαν γιλέκα με αλεξίσφαιρες πλάκες.

Ξέρεις ότι τα πράγματα είναι άσχημα όταν ο παρατηρητής από το ελικόπτερο της αστυνομίας λέει ότι θα αρχίσει να πυροβολεί.

Ένας αστυνομικός έκανε πλαγιολίσθηση πέραν των οχημάτων που είχαν κλείσει τη περιοχή υψηλού κινδύνου κοντά στο ύποπτο όχημα. Ο άντρας προσπάθησε να τον χτυπήσει με πλάγια πυρά και ο αστυνομικός τραυματίστηκε. Ένας ακόμα αστυνομικός, στην ομάδα διάσωσης τραυματισμένων αστυνομικών, τραυματίστηκε επίσης.

Εντυπωσιακή Αναλογία Επιβίωσης και Ανάρρωσης
Η κοντινή απόσταση δύο νοσοκομείων για τραύματα πρώτου επιπέδου επέτρεψε σε 18 από τους βαριά τραυματίες να μεταφερθούν σε λιγότερο από 15 λεπτά στην ιατρική περίθαλψη που χρειαζόταν. Όλοι επιβίωσαν.

Ο Μέιντεν τόνισε ότι χρειάζεται να προετοιμαστούμε, όχι μόνο για τη περίπτωση που αυτό θα ξανασυμβεί, αλλά για όταν θα ξανασυμβεί. Χρειάστηκε συνδυασμός από προσπάθειες πολλαπλών Σωμάτων Ασφαλείας και υπηρεσιών, πυροσβεστικών σωμάτων και υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης και της εκπαίδευσης τους για να κρατηθεί μία τραγωδία από το να γίνει χειρότερη από ότι ήδη ήταν.

Ένας μη εκραγέντας αυτοσχέδιος εκρηκτικός μηχανισμός έμεινε πίσω στο σημείο και ήταν σχεδιασμένος να πυροδοτηθεί όταν οι ομάδες έκτακτης ανάγκης θα έφταναν για να σώσουν ζωές. Δε μπορούμε πάντα να ελπίζουμε στη τύχη, πρέπει να είμαστε έτοιμοι.

Ο Μέιντεν μοιράστηκε αυτές τις σκέψεις, «Παρότι η μάχη ενάντια στη τρομοκρατία γίνεται κυρίως από τις ομοσπονδιακές αστυνομικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες πληροφοριών, η απάντηση στις επιθέσεις σε Αμερικανικό έδαφος θα είναι η ευθύνη των μητροπολιτικών αστυνομικών δυνάμεων και ομάδων έκτακτης ανάγκης. Δε μπορούμε να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να γίνουμε αυτάρεσκοι ή να εφησυχάζουμε στη ψευδαίσθηση της ασφάλειας. Τα μέλη των ομάδων έκτακτης ανάγκης σε όλο το έθνος πρέπει να συνεχίσουν να προετοιμάζονται και να σημειώσουν τα διδάγματα από προηγούμενα τραγικά γεγονότα. Αυτό θα μας βοηθήσει όλους να ασφαλίσουμε καλύτερα τις ζωές αυτών που μας έχει ανατεθεί να προστατεύουμε».



Σχετικά με τον Συγγραφέα
Το Φεβρουάριο του 2014, ο Ντουέιν Γουλφ αποστρατεύτηκε από τη καριέρα του ως Λειτουργός Ειρήνης της Μινεσότα έπειτα από πάνω από 25 έτη υπηρεσίας (ξεκινώντας το 1988). Στη καριέρα του υπηρέτησε ως αστυνομικός περιπόλου, αρχιφύλακας, Ειδική Αστυνομική Ομάδα Αντίδρασης, Εκπαιδευτής Χρήσης Βίας και Όπλων, και πλέον εργάζεται στο Αστυνομικό Τμήμα Πάρκερς Πρέιρι. Είναι εκπαιδευτής του Προγράμματος Επιβολής Νόμου στο Τεχνικό Κολέγιο της Αλεξάνδρειας, στην Αλεξάνδρεια της Μινεσότα. Ο Ντουέιν έχει πτυχίο Ποινικής Δικαιοσύνης από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Μπεμίτζι, και μεταπτυχιακό στη Διαπαιδαγώγηση από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σάουθγουεστ. Ο Ντουέιν έχει στο παρελθόν δημοσιεύσει άρθρα στο Calibre Press και IALEFI και συμμετείχε στη Συμβουλευτική Επιτροπή για το βιβλίο του Αντισυνταγματάρχη Ντέιβ Γκρόσμαν, Στη Μάχη.

«Ενοπλες επιθέσεις» η «Τρομοκρατικές επιθέσεις» ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Η Γερμανική κυβέρνηση από φόβο για τις επιπτώσεις των δεκάδων τρομοκρατικών επιθέσεων που δέχεται τα τελευταία χρόνια λογοκρίνει έντονα τις επιθέσεις αυτές ως «ένοπλες επιθέσεις» και όχι «τρομοκρατικές επιθέσεις» στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Πρέπει να γνωρίζουμε τι συμβαίνει στο κόσμο σήμερα και έτσι ξεκινάμε τις σχετικές αναφορές και από τη Γερμανία με πρώτη μία επίθεση από το Φεβρουάριο του 2016.

Πηγή: CBSNews.com

Η επίθεση αυτή έγινε στο Αννόβερο το Σαββάτο 27 Φεβρουαρίου του 2016. Ένα ζευγάρι ομοσπονδιακών αστυνομικών της Γερμανίας (Bundespolizei ή για συντομία BPOL) έκανε περιπολία στο κεντρικό σταθμό της πόλης κάνοντας μία τυπική υπηρεσία ασφαλείας.

Πηγή: bmi.bund.de

Το ζευγάρι των αστυνομικών, όπως συνηθίζεται σε αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες, αποτελούνταν από μία γυναίκα και έναν άντρα. Από το σύστημα κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης του σταθμού ειδοποίησαν το ζευγάρι των αστυνομικών ότι ένα κορίτσι κινούνταν πολύ ύποπτα στο σταθμό εδώ και ώρα. Τότε, η γυναίκα αστυνομικός τη πλησίασε και ζήτησε τη ταυτότητα της, το κορίτσι της την έδωσε και στη συνέχεια τράβηξε γρήγορα ένα μαχαίρι κουζίνας με μήκος λάμας 6 εκατοστών και μαχαίρωσε στο σώμα και στο λαιμό την αστυνομικό. Άμεσα ο άντρας αστυνομικός επενέβη, αφόπλισε το κορίτσι και κάλεσε ενισχύσεις. Τα στοιχεία των δύο αστυνομικών δε δόθηκαν στη δημοσιότητα για τη προστασία τους. Η 34χρονη αστυνομικός που δέχθηκε την επίθεση μεταφέρθηκε σε κοντινό νοσοκομείο όπου οι αρχές δήλωσαν ότι επέζησε αλλά έχει πολύ σοβαρούς τραυματισμούς χωρίς περεταίρω λεπτομέρειες. Ο αρχηγός του ομοσπονδιακού τμήματος της Γερμανικής αστυνομίας στο Αννόβερο έκανε την ακόλουθη δήλωση λίγο αργότερα.

«Δεν έδειξε κανένα συναίσθημα. Ήταν ψυχρή. Η μόνη της ανησυχία ήταν μην φύγει το μαντίλι από το κεφάλι της. Υπάκουσε στις διαταγές του αστυνομικού και κάθονταν ήσυχη σε όλη τη διάρκεια της σύλληψης. Για το αν επιβίωσε ή όχι η αστυνομικός, δεν την ενδιέφερε καθόλου».

Πηγή: Mirror.co.uk

Στη κατοχή του κοριτσιού βρέθηκαν δύο μαχαίρια. Η εγκληματίας, ήταν ένα κορίτσι 15 ετών Μαροκινής καταγωγής με Γερμανική υπηκοότητα. Για προστασία της δόθηκε μόνο το μικρό της όνομα στη δημοσιότητα, ονομάζεται Σάφια Σ. Αργότερα, ο εισαγγελέας κύριος Τόμας Κλίνκε δήλωσε στο ειδησιογραφικό πρακτορείο Agence France-Presse ότι έχουν στοιχεία ότι το κορίτσι δρούσε με οδηγίες της τρομοκρατικής οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος. Βλέπετε τον κύριο Τόμας Κλίνκε εδώ.

Πηγή: Zimbio.com

Έπειτα από συνέντευξη της ίδιας της Σάφια Σ. μάθαμε αρκετά πράγματα για την επίθεση. Την βλέπετε παρακάτω στη φωτογραφία και κατά τη διάρκεια της σύλληψης της. Εκεί η 15χρονη δήλωσε ότι στη Τουρκία είχε συνάντηση με εκπροσώπους της τρομοκρατικής οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος.

Πηγή: Bild.de

Σύμφωνα με αρχεία συζητήσεων που βγήκαν στη δημοσιότητα (στην εφημερίδα Süddeutsche), ο στόχος της Σάφια Σ. ήταν να μεταβεί στη Συρία μέσω Τουρκίας τα τέλη του Νοεμβρίου του 2015 για να εκπαιδευτεί σε τεχνικές ανταρτοπόλεμου από το Ισλαμικό Κράτος. Ωστόσο, οι εκπρόσωποι του Ισλαμικού Κράτους που την παρέλαβαν στη Τουρκία της είπαν ότι έχουν ένα άλλο σχέδιο για εκείνη. Όπως είπε στη συνέντευξη, της είπαν:

«Πήγαινε πίσω στη Γερμανία και κάνε μία επίθεση για να αιφνιδιάσεις τους άπιστους. Θα είναι μεγάλης σημασίας στο σκοπό μας και στην Επιχείρηση Μάρτυρες».

Η τρομοκράτης συνέχισε ότι η μητέρα της τη πίεσε έντονα να επιστρέψει πίσω όταν είχε αντιληφθεί τι γίνονταν και για αυτό δε συνέχισε προς τη Συρία. Τελικά, επέστρεψε τον Ιανουάριο του 2016 στη Γερμανία μαζί με τη μητέρα της που πήγε να την βρει και να τη φέρει πίσω από τη Κωνσταντινούπολη, στη Τουρκία. Βλέπετε τη φωτογραφία της Σάφια Σ. που δημοσίευσε η Γερμανική ομοσπονδιακή αστυνομία μετά τη σύλληψη της.

Πηγή: AkisGazetesi.com.tr

Στην ίδια συνέντευξη ο εκπρόσωπος τύπου της ομοσπονδιακής αστυνομίας της Γερμανίας δήλωσε το εξής:

«Έχουμε βάσιμες υποψίες ότι πίσω από αυτή την ενέργεια ήταν συγκεκριμένες οδηγίες από γνωστά μέλη του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους».

Ωστόσο, ο δικηγόρος υπεράσπισης της Σάφια Σ., ο επίσης Μουσουλμάνος, κύριος Μουτλού Γκιουνάλ δήλωσε, όπως θα ήταν αναμενόμενο άλλωστε, ότι:

«Δεν υπήρχε καμία αποστολή από τη Συρία, αυτά είναι ψεύδη και ανοησίες».

Βλέπετε τον δικηγόρο υπεράσπισης της Σάφια Σ., κύριο Μουτλού Γκιουνάλ στη παρακάτω φωτογραφία.

Πηγή: Picssr.com

Αυτή η καθαρή τρομοκρατική επίθεση χάθηκε από τα Γερμανικά και παγκόσμια ΜΜΕ πάρα πολύ γρήγορα. Αργότερα, σε έρευνα της Γερμανικής εφημερίδας Die Welt βρέθηκε ότι η Σάφια Σ. ήταν μέλος Σαλαφιστικής κοινότητας από το 2008, από ηλικία επτά ετών δηλαδή, με προτροπή των γονιών της. Μάλιστα, ο πιο γνωστός Σαλαφίστας ιμάμης της Γερμανίας, ο Πιέρ Βόγκελ την είχε σε αρκετά προπαγανδιστικά του βίντεο να απαγγέλει αποσπάσματα από το κοράνι. Βλέπετε μία σχετική φωτογραφία από ένα από αυτά τα βίντεο παρακάτω.

Πηγή: EtkinlikGazetesi.com

Ο αδερφός της Σάφια Σ., ο Σαλέχ είναι φυλακισμένος στη Τουρκία από το 2011 καθώς είχε συλληφθεί από τις Τουρκικές αρχές στη προσπάθεια του να μεταβεί σε στρατόπεδο εκπαιδεύσεως της τρομοκρατικής οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος στη Συρία. Σήμερα, η Σάφια Σ. κατηγορείται από τις Γερμανικές αρχές για απόπειρα ανθρωποκτονίας από πρόθεση, εκτέλεση τρομοκρατικής ενέργειας καθώς και συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση υπό το Άρθρο 89Α του Γερμανικού Ποινικού Κώδικα (το άρθρο έχει τίτλο «Προετοιμασία σοβαρής εγκληματικής πράξης ενάντια στο κράτος»). Επίσης, σύμφωνα με το τοπικό Γερμανικό ειδησιογραφικό πρακτορείο Hannoversche Allgemeine, το 15χρονο κορίτσι είχε συλληφθεί ξανά για κλοπές και μικροτραυματισμούς πολιτών στη Γερμανία το Νοέμβριο του 2014.

Πηγή: HAZ.de

Αργότερα, η μητέρα της δήλωσε στην Γερμανική εφημερίδα Bild πως όταν η Σάφια Σ. είχε φύγει μόνη της για να πάει στη Κωνσταντινούπολη, στη Τουρκία είχε καταλάβει ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Ένα απόσπασμα από τη συνέντευξη της μητέρας της είναι το παρακάτω.

«Όταν πέταξε για Κωνσταντινούπολη, αμέσως φοβήθηκα ότι θέλει να πάει στη Συρία για να μπει στο Ισλαμικό Κράτος.»

Η δίκη της Σάφια Σ. δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα αλλά είναι ακόμα μία σταγόνα στο ποτήρι που σταδιακά ξεχειλίζει στη Γερμανία. Η θετική πολιτική της καγκελάριου της Γερμανίας κυρίας Άνγκελα Μέρκελ στην απορρόφηση χιλιάδων Ισλαμιστών στη Γερμανία οδηγεί το λαό σε δεξιά κόμματα και έτσι συχνά βλέπουμε τέτοιες τρομοκρατικές επιθέσεις να «θάβονται» από τα ΜΜΕ ως απλές ένοπλες επιθέσεις ή σύντομες αναφορές, μη δίνοντας τη δέουσα σημασία, με βασικό στόχο να διατηρεί την ηγεσία το φιλελεύθερο (θεωρητικά σοσιαλιστικό) κόμμα της κυρίας Α. Μέρκελ. Παρότι θέλουμε να μένουμε μακριά από τη πολιτική στα άρθρα μας μερικές φορές είναι δύσκολο να το επιτύχουμε. Ελπίζουμε να δούμε μεγαλύτερη ελευθερία τύπου σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση για τέτοιες τρομοκρατικές επιθέσεις.

Πηγή: Blick.ch

Οι <γιγαντες> της ιδιωτικης ασφαλειας ...

Η έννοια του μισθοφόρου είναι φορτισμένη αρνητικά και οι ίδιοι δεν θέλουν να τη χρησιμοποιούν. Συστήνονται ως «σύμβουλοι σε θέματα ασφάλειας» ή «στελέχη εταιρειών παροχής στρατιωτικών υπηρεσιών». Οι συνθήκες έχουν αλλάξει, αλλά η ουσία της αποστολής παραμένει η ίδια και μετά το 2001 και την επίσημη έναρξη του πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία, ο κλάδος παρουσιάζει μεγάλη ανάπτυξη. Επαγγελματίες με υψηλή εκπαίδευση και τυχοδιώκτες που αναζητούν την περιπέτεια και το κέρδος, επιχειρούν μαζί στα πιο επικίνδυνα σημεία του πλανήτη.

Στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας ο εχθρός δεν έχει πατρίδα, οι τακτικές και οι μέθοδοί του αδιαφορούν για τις διεθνείς συνθήκες και τη νομιμότητα. Οι κυβερνήσεις θέλουν αποτελέσματα, αλλά δεν θέλουν να γνωρίζουν λεπτομέρειες. Ο μύθος που συνοδεύει τους ιδιωτικούς στρατούς καλύπτει τα πάντα: από την προστασία διπλωματικών αποστολών και βαθύπλουτων επιχειρηματιών, ως τις «μαύρες» αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις. Η κοινή γνώμη μοιάζει να έχει υιοθετήσει γι’αυτούς τους ανθρώπους, την εικόνα του αδίστακτου τυχοδιώκτη και συχνά εγκληματία- κυρίως μέσα από την οπτική του κινηματογράφου και της λογοτεχνίας. Αυτή η εικόνα είναι συνήθως στρεβλή και εστιάζει σε μεμονωμένες περιπτώσεις.
Πολεμώντας στους πολέμους κάποιου άλλου, ή προστατεύοντας ευαίσθητους στόχους, οι ιδιωτικές εταιρείες γνωρίζουν άνθηση παγκοσμίως και η προσφορά εργασίας καλύπτεται άμεσα από τη ζήτηση. Ριψοκίνδυνοι επαγγελματίες, αναλαμβάνουν αποστολές σε όλα τα καυτά σημεία του πλανήτη, με αμοιβές που φτάνουν και τα 1.500$ την ημέρα. Οι ιδιωτικές εταιρείες ασφάλειας γιγαντώνονται και αποκτούν μαζί με τα συμβόλαια, νέες αρμοδιότητες και αυξημένο ρόλο στα πεδία των συγκρούσεων. Ας δούμε τις μεγαλύτερες.
G4S
Με παρουσία σε περισσότερες από 125 χώρες και ορισμένα από τα πλέον επικίνδυνα σημεία του πλανήτη σε Αφρική και Λατινική Αμερική, η G4S με τους 625.000 εργαζόμενους είναι σίγουρα ο κολοσσός στον τομέα της ιδιωτικής ασφάλειας. Πέρα από τις χρηματαποστολές, φύλαξη αεροδρομίων, πρεσβειών κλπ,  η G4S προσφέρει τις υπηρεσίες της σε μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες που χρειάζονται βαριά οπλισμένους φρουρούς, καθώς και σε κυβερνήσεις καθαρίζοντας ναρκοπέδια, εκπαιδεύοντας προσωπικό. Η παρουσία της σε σημεία έντασης είναι σημαντική. Το 2008 απορρόφησε την Armorgroup, μια σημαντική εταιρεία του χώρου με 9.000 καλά εκπαιδευμένους φρουρούς. Η Armorgroup συνόδευσε τα μισά φορτία με τροφοδοσίες στο Ιράκ κατά τη διάρκεια της αμερικανικής παρουσίας.
Unity Resources Group
Στρατολογώντας βετεράνους από Αυστραλία, ΗΠΑ και Μ. Βρετανία, η Unity Resources Group είναι περισσότερο γνωστή από τη φύλαξη της πρεσβείας της Αυστραλίας στη Βαγδάτη. Η παρουσία της στο Ιράκ άρχισε να μεγαλώνει μετά την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων. Η Αυστραλιανή εταιρεία με προσωπικό  1.200 ανδρών, δραστηριοποιείται επίσης σε Αφρική, Κεντρική Ασία και Ευρώπη.  Στο Λίβανο είχε βοηθήσει στην ασφάλεια των βουλευτικών εκλογών.
Academi
Ο πιο γνωστός ιδιωτικός στρατός, η διαβόητη Blackwater που στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Xe Services, σήμερα λειτουργεί ως Academi. Διαθέτει τις πιο σύγχρονες ιδιωτικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις εκπαίδευσης στον κόσμο, σε μια έκταση 7.000 στρεμμάτων στη Βόρεια Καρολίνα. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Blackwater διέθετε το 2007 20.000 εκπαιδευμένους στρατιώτες, 20 αεροσκάφη, ένα στόλο από τεθωρακισμένα οχήματα και ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της δύναμης έχει σταλεί σε Ιράκ και Αφγανιστάν. Η Academi είχε αναλάβει την προστασία των δρόμων της Νέας Ορλεάνης μετά τον τυφώνα Κατρίνα. Έχει συμμετάσχει σε επιχειρήσεις καταπολέμησης των καρτέλ ναρκωτικών.
Erinys
Με ιδιαίτερη παρουσία στην Αφρική και συμβόλαια ασφάλειας πλουτοπαραγωγικών πηγών στο Κονγκό, η Erinys δραστηριοποιήθηκε φυσικά και στο Ιράκ. Έχοντας αναλάβει τη φύλαξη 282 κρίσιμων ενεργειακών υποδομών και αγωγών στη χώρα, διέθεσε 16.000 φρουρούς της, στη μεγαλύτερη έως σήμερα αποστολή της.
Asia Security Group
Με έδρα την Καμπούλ, η Asia Security Group έχει ισχυρή παρουσία στο Αφγανιστάν με προσωπικό 600 ανδρών. Στο παρελθόν ανήκε στον πρώτο ξάδελφο του προέδρου Καρζάϊ, Χασμάτ. Ο στρατός των ΗΠΑ έχει αναθέσει συμβόλαια πολλών εκατομμυρίων στην Asia Security Group για την προστασία των νηοπομπών με την τροφοδοσία των συμμάχων στο νότο.
DynCorp
Με έδρα τη Βιρτζίνια των Ηνωμένων Πολιτειών, η DynCorp με 10.000 εκπαιδευμένους στρατιώτες και 3,5 δισ.$ έσοδα, δραστηριοποιείται σε Αφρική, Ανατολική Ευρώπη και Λατινική Αμερική. Η εταιρεία έχτισε τη φήμη της πολεμώντας Κολομβιανούς αντάρτες. Συμμετέχει σε επιχειρήσεις καταπολέμησης των καρτέλ ναρκωτικών. Στο παρελθόν ανέλαβε αποστολές αφοπλισμού ανταρτών σε Σομαλία, Λιβερία και το Νότιο Σουδάν. Η DynCorp είναι μια από τις οκτώ ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες, που επιλέχθηκαν από την κυβέρνηση των ΗΠΑ για να παραμείνουν στο Ιράκ, και να αντικαταστήσουν τον  αμερικανικό στρατό μετά την απόσυρσή του.
Triple Canopy
Ένας καλά εκπαιδευμένος ιδιωτικός στρατός στη ζούγκλα της Αφρικής, με 4.500 στρατιώτες κυρίως από το Περού και την Ουγκάντα, αποτελεί το προσωπικό της Triple Canopy. Στην Αϊτή φυλάσσει την πρεσβεία των ΗΠΑ και στο Ισραήλ τους αμερικανούς διπλωμάτες. Στο Ιράκ έχει συμβόλαια ύψους 1,5 δισ. $ και είναι επίσης μια από τις οκτώ επιλογές της αμερικανικής κυβέρνησης.
Aegis Defense Services
Παρέχει υπηρεσίες ασφαλείας σε αποστολές των Ηνωμένων Εθνών, ιδιώτες, πετρελαϊκές εταιρείες και την Αμερικανική κυβέρνηση, κυρίως στο Ιράκ. Η Aegis Defense Services έχει επίσης παρουσία στο Αφγανιστάν και το Μπαχρέιν, προσφέροντας παράλληλα υπηρεσίες διαχείρισης και αντιμετώπισης κρίσεων, εκτίμησης κινδύνου. Έχει 5.000 άτομα προσωπικό.
Defion Internacional
Με έδρα το Περού και γραφεία σε Ντουμπάι, Ιράκ, Φιλιππίνες και τη Σρι Λάνκα, η Defion Internacional στρατολογεί και εκπαιδεύει προσωπικό από όλη τη Λατινική Αμερική σε όλες τις ειδικότητες: σωματοφύλακες, οδηγοί, φρουροί, στρατιώτες. Η εταιρεία αναλαμβάνει συμβόλαια σε όλο τον κόσμο.

Συλλογή και πώληση προσωπικών δεδομένων, ως νέα παράνομη επιχειρηματική δραστηριότητα, τελούμενη και μέσω διαδικτύου σε εποχές κρίσης.

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Χ. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ /
ΦΩΤΕΙΝΗ Π. ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ

Συλλογή και πώληση

προσωπικών δεδομένων, ως νέα

παράνομη επιχειρηματική δραστηριότητα, τελούμενη και μέσω διαδικτύου

σε εποχές κρίσης.

Μελέτη – παρουσίαση περιπτώσεων

Αναστασιος Χ. Παπαθανασιου* /

Φωτεινη Π. Δημοπουλου**

Περίληψη (Abstract)***

Η προστασία των προσωπικών δεδομένων, απλών και ευαίσθητων, εμφανίζεται διαρκώς στο προσκήνιο της νομικής σκέψης, κυρίως λόγω της αλματώδους και ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας, της ανάπτυξης της πληροφορικής και της ευρύτατης χρήσης του Διαδικτύου σε κάθε έκφανση της ανθρώπινης ύπαρξης. Παράλληλα, η εμπορευματοποίηση των ατομικών δικαιωμάτων βρίσκεται στο απόγειό της στη σημερινή εποχή της κρίσης που διανύουμε.

Το απαραβίαστο της ιδιωτικής σφαίρας του ατόμου του Σ 9, η προστασία των προσωπικών δεδομένων του Σ 9Α από τη συλλογή, επεξεργασία και χρήση, κυρίως μέσω των ηλεκτρονικών μέσων, και η ποινική διάταξη του άρθρου 22 § 6 του νόμου 2472/1997 συνθέτουν το νομικό πλαίσιο του προς εξέταση θέματος.

Η παρουσίαση – ανάπτυξη του θέματος θα κινηθεί σε δύο άξονες:

Ο πρώτος περιλαμβάνει συνοπτική ανάλυση του νομικού πλαισίου και των πιθανών προβλημάτων που ανακύπτουν. Επίσης, θα γίνει αναφορά στο δικαίωμα στον «πληροφοριακό αυτοκαθορισμό», στο «δικαίωμα στην ησυχία» αλλά και στο πρωτοεμφανιζόμενο «δικαίωμα στην ψηφιακή λήθη» (‘the right to be forgotten’).

Ο δεύτερος άξονας πραγματεύεται περιπτώσεις, συλλογής και πώλησης προσωπικών δεδομένων, ως νέα παράνομη επιχειρηματική δραστηριότητα, τελούμενη και μέσω διαδικτύου, που απασχόλησαν την Ελληνική Αστυνομία και ειδικότερα την Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, την Ελληνική Δικαιοσύνη αλλά και την Α.Π.Δ.Π.Χ.. Επίσης, θα παρουσιαστούν συνοπτικά και χαρακτηριστικές περιπτώσεις που αντιμετώπισε το Ε.Δ.Δ.Α. και το Δ.Ε.Κ. (νυν Δ.Ε.Ε.).

1. Εισαγωγή

Σε παλαιότερες εποχές, ήταν πολύ δύσκολο να μαντέψει κανείς σε ποιο βαθμό –όχι χρόνο με το χρόνο, αλλά κυριολεκτικά μέρα με τη μέρα– τα ηλεκτρονικά μέσα θα άλλαζαν ριζικά την καθημερινή ζωή και ειδικότερα, σε ό,τι μας αφορά, την αντίληψη για τα προσωπικά δεδομένα ως στοιχείου της ιδιωτικότητας και της τελευταίας ως κεντρικής παραμέτρου στη στάθμιση ελευθερίας και ασφάλειας.

Άλλοτε, ήταν πολύ πιο εύκολο να υπερασπίζεται κανείς την ιδιωτικότητά του, το «δικαίωμα να σε αφήνουν μόνο». Τότε, η νομική προστασία δεν αντιμετώπιζε τις τωρινές τεχνολογικές δυνατότητες παραβίασης του προσωπικού χώρου, ακόμη και όταν αυτός συνέπιπτε με δημόσιο χώρο^[1].

Σήμερα αυτός ο χώρος είναι «άχωρος», στενόχωρος και εικονικός, αφού αποτελείται όχι μόνον από τον φυσικό τόπο στον οποίο βρισκόμαστε, αλλά και από προσωπικές πληροφορίες, ψηφιακές ή ψηφιοποιήσιμες, δεκτικές συλλογής, αρχειοθέτησης και, γενικά, επεξεργασίας σε πραγματικό χρόνο οπουδήποτε.

Στο Διαδίκτυο διαπιστώνεται κυκλοφορία προσωπικών δεδομένων σε μεγάλη έκταση, αφού ακόμα και η απλή περιήγηση δεν παραμένει ανώνυμη για το χρήστη. Συνεπώς, με κάθε «επίσκεψη» αποκαλύπτονται εν γνώσει του ή μη πληροφορίες, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν ποικιλοτρόπως και οι οποίες, ακόμα και όταν δεν συνιστούν προσωπικά δεδομένα, αλλά αναφέρονται σε τεχνικά (κατ’ αρχήν) στοιχεία, όπως είναι π.χ. η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, είναι δυνατόν να χρησιμεύσουν στο να αποκαλυφθεί η ταυτότητά του^[2]

Το δικαίωμα κάθε ατόμου στην ελευθερία και την προσωπική ασφάλεια συνυπάρχει και συμπλέκεται σε αδιάσπαστο τρίπτυχο με το δικαίωμα στη ζωή, που καθιέρωσε η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, εδώ και 60 χρόνια. Πρόσφατα το ζεύγμα των εκ πρώτης όψεως ανταγωνιστικών αξιών της ελευθερίας και της ασφάλειας ως συνυφασμένων δικαιωμάτων εμφανίζεται με ρηματική λιτότητα (αν και όχι με κανονιστική πληρότητα) στην πρώτη διάταξη του κεφαλαίου 2 (Ελευθερίες) του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων [ΧΘΔ] της Ε.Ε., εκείνη του άρθρου 6: «Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια·» Διάταξη που αντιστοιχεί με το πρώτο εδάφιο της πρώτης παραγράφου του άρθρου 5 της ΕΣΔΑ. Ακολουθώντας πάλι το δρόμο που χάραξε η Οικουμενική Διακήρυξη (άρθρο 12), το δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια συμπληρώνεται στον Χάρτη από εκείνο του σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής (άρθρο 7) που καλύπτει την κατοικία και τις επικοινωνίες κάθε προσώπου –διάταξη ομοταγής εκείνης του άρθρου 8 ΕΣΔΑ, με τη διαφορά ότι η αλληλογραφία (το κατεξοχήν μέσο επικοινωνίας του 20ού αιώνα) επεκτείνεται σήμερα σε κάθε μορφής επικοινωνία– και, στη συνέχεια, επακολουθεί η, άγνωστη στους συντάκτες της Οικουμενικής Διακήρυξης και της ΕΣΔΑ, προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (άρθρο 8 ΧΘΔ), όπου η μεγαλύτερη κανονιστική ανάπτυξη είναι εμφανής στις παραγράφους 2 και 3 της διάταξης.

2. Εθνικό Κανονιστικό Πλαίσιο

Η συλλογή και πώληση προσωπικών δεδομένων, μέσω διαδικτύου, οριοθετείται από ένα πλέγμα διατάξεων, οι οποίες ανευρίσκονται εντός του Συντάγματος και των κοινών νόμων όσο και από τις αποφάσεις, που εκδίδει κατά καιρούς η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (εφεξής Αρχή ή Α.Π.Δ.Π.Χ.).

Συγκεκριμένα, στο άρθρο 9^Α του Συντάγματος προστατεύονται κατά τρόπο απόλυτο τα προσωπικά δεδομένα των φυσικών προσώπων από τη συλλογή, επεξεργασία και χρήση τους, ιδίως με ηλεκτρονικά μέσα, άρα και μέσω διαδικτύου. Το άρθρο αυτό, που εισήχθη με την τελευταία τροποποίηση του Συντάγματος το 2001, διείδε τον κυρίαρχο ρόλο, που θα διαδραμάτιζε μελλοντικά το διαδίκτυο στη διακίνηση των προσωπικών δεδομένων. Σήμερα, άλλωστε, τα βασικά μέσα προσβολής των προσωπικών δεδομένων στηρίζονται στο διαδίκτυο λόγω της μαζικής αναπαραγωγής και διακίνησης.

Επιπλέον, ο ν. 2472/1997 για την «προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα» και ο ν. 2471/2006 για την «προστασία των προσωπικών δεδομένων στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών», ο οποίος αντικατέστησε τον προϊσχύσαντα ν. 2774/1999, χαράσσουν το ειδικότερο πλαίσιο προστασίας και συγκεκριμενοποιούν τη γενική διάταξη υπερνομοθετικής ισχύος του άρθρου 9Α του Συντάγματος.

Ο ν. 2472/1997 μετέφερε στην ελληνική έννομη τάξη τις ρυθμίσεις της οδηγίας 95/46/ΕΚ θεσπίζοντας τις προϋποθέσεις της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Σκοπός του είναι, άλλωστε, η προστασία των δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών των φυσικών προσώπων και ιδίως της ιδιωτικής τους ζωής. Σύμφωνα με αυτόν, δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα είναι κάθε πληροφορία που αναφέρεται στο υποκείμενο των δεδομένων· Ως υποκείμενο των δεδομένων ορίζεται κάθε φυσικό πρόσωπο, η ταυτότητα του οποίου είναι προσδιορισμένη ή μπορεί να προσδιοριστεί. Δεν λογίζονται ως δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα τα στατιστικής φύσεως συγκεντρωτικά στοιχεία, από τα οποία δεν μπορούν πλέον να προσδιοριστούν τα υποκείμενα. Η παράβαση του νόμου επισύρει κατά περίπτωση διοικητικές[3], αστικές[4] και ποινικές κυρώσεις[5]. Οι τελευταίες θα μας απασχολήσουν εκτενέστερα.

Με βάση το άρθρο 22 του ν. 2472/1997 ανάγεται σε έγκλημα πλημμεληματικού χαρακτήρα η διατήρηση αρχείου χωρίς άδεια ή κατά παράβαση των όρων και προϋποθέσεων της άδειας της Αρχής, ενώ η παράγραφος 4 αυτού περιλαμβάνει έναν ευρύ κατάλογο πράξεων επέμβασης, διακίνησης και χρήσης προσωπικών δεδομένων, που κρίνονται άξιες ποινικού κολασμού. Η παράγραφος 6, επιπλέον, προβλέπει την διακεκριμένη μορφή των προηγουμένων αδικημάτων, εφόσον υπάρχει σκοπός προσπορισμού παρανόμου περιουσιακού οφέλους στον δράστη των πράξεων των προηγούμενων άρθρων ή σε τρίτο πρόσωπο[6].

Ο ν. 3471/2006, από τη άλλη πλευρά, εξειδικεύει την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, προβλέποντας στο άρθρο 15 ποινικές κυρώσεις ανάλογες με αυτές του ν. 2472/1997. Η βασική μορφή των συναφών αδικημάτων προβλέπεται στην παράγραφο 1, ενώ στην παράγραφο 3 ο σκοπός προσπορισμού παρανόμου περιουσιακού οφέλους ή βλάβης τρίτου ανάγει τα προηγούμενα αδικήματα σε κακουργήματα, προβλέποντας την διακεκριμένη μορφή τους.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το υπό εξέταση ζήτημα παρουσιάζει και η απόφαση 26/2004[7] της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα που αναφέρεται στην «νόμιμη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για τους σκοπούς της άμεσης εμπορίας ή διαφήμισης και της διαπίστωσης πιστοληπτικής ικανότητας». Με βάση την εν λόγω απόφαση, θεωρείται νόμιμη η συλλογή δεδομένων για σκοπούς ευθείας διαφήμισης και απ’ ευθείας προώθησης πωλήσεων προϊόντων ή υπηρεσιών σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 1 εδάφιο α του ν. 2472/1997 είτε γίνεται εξ επαγγέλματος είτε όχι[8], υπό τις εξής προϋποθέσεις:

α) Το υποκείμενο έδωσε τη συγκατάθεσή[9] του, σύμφωνα με τα άρθρα 2 εδάφιο ια) και 5 παράγραφος 1 ν. 2472/97.

β) Η επεξεργασία είναι νόμιμη κατ’ εξαίρεση, σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 2 εδάφιο ε), παρότι το υποκείμενο δεν έχει δώσει την συγκατάθεσή του, διότι:

1. είναι απολύτως αναγκαία για την ικανοποίηση του εννόμου συμφέροντος που επιδιώκει ο υπεύθυνος επεξεργασίας
2. το έννομο συμφέρον αυτού υπερέχει προφανώς του συμφέροντος του υποκειμένου, ενόψει του ότι τα συμφέροντα των υποκειμένων των δεδομένων, των οποίων επιτρέπεται η επεξεργασία, δεν θίγονται ουσιωδώς, δηλαδή δεν θίγονται σε τέτοιο βαθμό, ώστε να δικαιολογείται η απαγόρευση των εν θέματι δραστηριοτήτων και
3. πάντως δεν θίγονται οι θεμελιώδεις ελευθερίες του υποκειμένου.

3. Έλεγχοι εταιρειών εμπορίας προσωπικών δεδομένων από την Α.Π.Δ.Χ.

Από το τελευταίο τρίμηνο του 2012 διεξάγονται σε ετήσια βάση έλεγχοι από την Α.Π.Δ.Π.Χ.[10] σε εταιρίες με αντικείμενο δραστηριότητας την κατάρτιση και πώληση καταλόγων με προσωπικά δεδομένα φυσικών προσώπων. Οι επιχειρήσεις αυτές δρουν υπό νομιμοφανείς όρους, περιεχόμενους σε συμβάσεις συνεργασίας που υπογράφουν με τους πελάτες τους και δίνουν την εντύπωση νόμιμης επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Οι πηγές προέλευσης των δεδομένων αυτών είναι είτε δημόσια προσβάσιμοι κατάλογοι[11] είτε μη δημόσια προσβάσιμες πηγές[12]. Στόχος των ελέγχων ήταν τόσο οι εταιρείες που εμπορεύθηκαν τα δεδομένα αλλά και οι εταιρείες ή οι επαγγελματίες που τα αγόρασαν, με σκοπό να τα χρησιμοποιήσουν για «στοχευμένες» προωθητικές ή διαφημιστικές ενέργειες, από τις οποίες προέκυψαν στοιχεία είτε ως επιβεβαιωμένες αγορές είτε ως εκδήλωση ενδιαφέροντος.

Ο πρώτος έλεγχος, που διενεργήθηκε το Νοέμβριο του 2012 έφερε στο φως στοιχεία παράνομης επεξεργασίας μη δημόσιων ηλεκτρονικών αρχείων που τηρούνται από δημόσιες υπηρεσίες, οργανισμούς και φορείς του ιδιωτικού τομέα. Μετά την εξέταση των πρώτων πειστηρίων τα στοιχεία διαβιβάστηκαν στις αρμόδιες αρχές για διερεύνηση. Το πρώτο βήμα ήταν η πραγματοποίηση συστάσεων για τη λήψη αυξημένων μέτρων ασφαλείας από τις εν λόγω εταιρίες. Σε ένα δεύτερο στάδιο, η περαιτέρω διερεύνηση των περιστατικών προσέκρουε σε μία πρακτική δυσκολία. Τα δεδομένα που βρέθηκαν στις εταιρίες, οι οποίες τα χρησιμοποιούσαν για εμπορικό σκοπό, ήταν κατά κύριο λόγο σε επεξεργασμένη μορφή, με αποτέλεσμα τη δυσχέρεια εντοπισμού της ακριβούς προέλευσης τους, ειδικά όταν διακινούνταν νόμιμα μεταξύ των αρμοδίων υπηρεσιών και φορέων.

Αποτέλεσμα των ελέγχων ήταν να επιβληθούν πρόστιμα συνολικού ύψους 243.500€ σε 15 εταιρίες ή φυσικά πρόσωπα, ενώ η Αρχή απηύθυνε προειδοποιήσεις για την εμπορία των προσωπικών δεδομένων[13] και τη χρήση αυτών[14]. Μάλιστα σε δύο περιπτώσεις, οι ελεγχόμενοι δεν αποτέλεσαν τον υπεύθυνο επεξεργασίας αν και έλαβαν δεδομένα[15] ενώ για δύο άλλες περιπτώσεις η Αρχή διαβίβασε, βάσει του άρθρου 22 παράγραφος 11 ν. 2472/1997 την απόφασή της και τα στοιχεία του φακέλου στον αρμόδιο εισαγγελέα για διερεύνηση ποινικών ευθυνών.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων (εφεξής Γ.Γ.Π.Σ.), που απασχόλησε την Α.Π.Δ.Π.Χ. στην υπ’ αριθμ. 98/2013 απόφασή της. Η Αρχή διαπίστωσε τη ανυπαρξία κατάλληλων μέτρων ασφαλείας, που είχε ως αποτέλεσμα την παραβίαση προσωπικών και ειδικότερα οικονομικών δεδομένων, για τα έτη 2000-2012 τουλάχιστον. Επιβλήθηκε πρόστιμο 150.000€ ενώ η Γ.Γ.Π.Σ. διατάχθηκε να λάβει συγκεκριμένα μέτρα και να ενημερώνει την Αρχή για την πορεία υλοποίησής τους. Υπεβλήθη, συναφώς, αίτηση θεραπείας, η οποία όμως απερρίφθη με την υπ’ αρ. 117/2014 απόφαση της Αρχής.

Από τους ελέγχους αυτούς συνάγεται ότι η Αρχή αναγνωρίζει την απευθείας προώθηση προϊόντων ή υπηρεσιών ως νόμιμη δραστηριότητα. Η επεξεργασία, όμως, των προσωπικών δεδομένων θα πρέπει να γίνεται όπως ορίζει η υπ’ αρ. 26/2004 απόφαση-οδηγία, που προαναφέρθηκε, για τη «νόμιμη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για τους σκοπούς της άμεσης εμπορίας ή διαφήμισης και της διαπίστωσης πιστοληπτικής ικανότητας». Προστατευτική για το υποκείμενο λειτουργία, εν προκειμένω, επιτελεί το δικαίωμα αντίρρησης, που αποτελεί επιλογή τόσο του ενωσιακού[16] όσο και του εθνικού[17] νομοθέτη.

Επομένως, η συλλογή και χρήση των προσωπικών δεδομένων για το σκοπό απευθείας προώθησης προϊόντων ή υπηρεσιών επιτρέπεται είτε με τη συγκατάθεση του υποκειμένου των δεδομένων είτε χωρίς τη συγκατάθεσή του, όταν τα δεδομένα συλλέγονται από δημόσιους καταλόγους[18], όταν το υποκείμενο δημοσιοποίησε τα δεδομένα του για συναφείς σκοπούς και τέλος βάσει της πελατειακής σχέσης ή συναλλακτικής επαφής. Στην περίπτωση αυτή, μπορούν να περιλαμβάνουν μόνο το όνομα, την ταχυδρομική διεύθυνση, το επάγγελμα και το τηλέφωνο[19]. Πάντως, τα κριτήρια εύρεσης των δεδομένων πρέπει να είναι τέτοια ώστε να προκύπτουν από δημόσια προσβάσιμες πηγές.

4. 4. Μελέτη – παρουσίαση υποθέσεων παράνομης συλλογής και πώλησης προσωπικών δεδομένων που εξιχνίασε η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας.

Η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας, η οποία είναι αρμόδια για τη συνεχή έρευνα του διαδικτύου και των άλλων μέσων ηλεκτρονικής επικοινωνίας και ψηφιακής αποθήκευσης για την ανακάλυψη, διερεύνηση, εξιχνίαση και δίωξη των εγκληματικών πράξεων που διαπράττονται σ’ αυτά ή μέσω αυτών, σε ολόκληρη τη Χώρα, έχει να επιδείξει τα τελευταία χρόνια, σημαντικά και αξιόλογα αποτελέσματα στην εξιχνίαση υποθέσεων που αφορούν παράνομη συλλογής και πώλησης προσωπικών δεδομένων, μέσω διαδικτύου.

Σημαντική είναι η υπόθεση που εξιχνιάστηκε από την Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στα τέλη του έτους 2012 όπου εντοπίστηκε και συνελήφθη 35χρονος ημεδαπός, που κατείχε ψηφιακά αρχεία προσωπικών δεδομένων για πάνω από 9.000.000 πολίτες.[20]

Ειδικότερα, η διερεύνηση της συγκεκριμένης υπόθεσης ξεκίνησε μετά από κατάλληλη αξιοποίηση καταγγελιών – πληροφοριών, σύμφωνα με τις οποίες άγνωστο άτομο φέρονταν κατέχει παράνομα, σε ψηφιακή μορφή, μεγάλο αριθμό αρχείων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ενώ ήταν πιθανόν παράλληλα να τα εμπορεύεται.

Άμεσα, τα καταγγελλόμενα τέθηκαν υπόψη της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών, προαγγέλθηκε στην Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος η διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης και έρευνας προς διακρίβωση των καταγγελλομένων, στο πλαίσιο της οποίας εξειδικευμένοι Αξιωματικοί της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, αφού πραγματοποίησαν διαδικτυακή και αστυνομική έρευνα, κατάφεραν να εντοπίσουν τα ψηφιακά ίχνη του εμπλεκόμενου στην υπόθεση ατόμου, που όπως αποδείχτηκε αργότερα ήταν ένας 35χρονος ημεδαπός.

Με βάση τα στοιχεία που πρόεκυψαν, κλιμάκιο αστυνομικών της Υπηρεσίας Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, πραγματοποίησε αυθημερόν έρευνα στο σπίτι του υπόπτου παρουσία Εισαγγελικού Λειτουργού, κατά τη διάρκεια της οποίας κατασχέθηκαν ένας (1) εξωτερικός σκληρός δίσκος χωρητικότητας 320 GB και τρεις (3) εσωτερικοί σκληροί δίσκοι άλλης χωρητικότητας

Από την επιτόπια αυτοψία και ψηφιακή έρευνα στα συγκεκριμένα ηλεκτρονικά αποθηκευτικά μέσα, εντοπίστηκαν σε ψηφιακή μορφή αρχεία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, με καταχωρήσεις για πάνω από 9.000.000 εγγραφές και συγκεκριμένα καταστάσεις με στοιχεία ταυτότητάς, Α.Φ.Μ, αριθμούς κυκλοφορίας οχημάτων, καθώς και διευθύνσεις κατοικιών των αναγραφομένων.

Σε βάρος του 35χρονου, σχηματίστηκε δικογραφία κακουργηματικού χαρακτήρα για παράβαση της νομοθεσίας περί προσωπικών δεδομένων και οδηγήθηκε στον κ. Εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Αθηνών.

Αυτό που αποτέλεσε αντικείμενο ενδελεχούς έρευνας τόσο από τις αρμόδιες προανακριτικές αρχές αλλά και από τις εισαγγελικές και ανακριτικές αρχές όπου παραπέμφθηκε ο συλληφθείς, ήταν η διερεύνηση της προέλευσης των αρχείων αυτών, η διαχείριση τους καθώς και η τυχόν εμπορευματοποίηση και παραχώρησής τους, σε τρίτους, έναντι χρηματικής αμοιβής.

Έτερη συναφής υπόθεση που εξιχνίασε η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος είναι αυτή της εταιρείας στην Δάφνη Αττικής, αρχές του έτους 2013 που κατείχε μεγάλο όγκο προσωπικών δεδομένων φυσικών και νομικών προσώπων.

Αναλυτικότερα, η διερεύνηση της συγκεκριμένης υπόθεσης ξεκίνησε ύστερα από έρευνα της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, σχετικά με την ύπαρξη εταιρείας, η οποία συγκεντρώνει, επεξεργάζεται και στη συνέχεια διαθέτει έναντι αμοιβής, φορολογικά στοιχεία και δεδομένα φυσικών και νομικών προσώπων.

Στο πλαίσιο της διερεύνησης της υπόθεσης, εκδόθηκε σχετική παραγγελία του Εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών, για τη διενέργεια προκαταρτικής εξέτασης και ύστερα από ψηφιακή και αστυνομική διερεύνηση, εντοπίστηκε η συγκεκριμένη εταιρεία στην περιοχή της Δάφνης Αττικής.

Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε από την Δίωξη αστυνομική επιχείρηση και έρευνα στα γραφεία της εταιρείας, με την συνδρομή κλιμακίου της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.

Από την επιτόπια αυτοψία, αλλά και από την ειδική τεχνική έρευνα που πραγματοποίησαν εξειδικευμένα στελέχη της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα διαπιστώθηκε, ότι σε διακομιστές, υπήρχε βάση δεδομένων φυσικών και νομικών προσώπων. Συγκεκριμένα, σε τρεις (3) διακομιστές της (servers) της εταιρείας, εντοπίστηκε ψηφιακή βάση δεδομένων (σε ξεχωριστούς πίνακες) με πάνω από 67 εκατομμύρια εγγραφές φυσικών και νομικών προσώπων και καταχωρήσεις δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως ονοματεπώνυμα, διευθύνσεις κατοικίας, στοιχεία οχημάτων και ιδιοκτητών, αριθμοί τηλεφώνων, φορολογικά στοιχεία (π.χ. Α.Φ.Μ.) κ.ά.

Σχηματίστηκε δικογραφία κακουργηματικού χαρακτήρα για παράβαση της νομοθεσίας περί προσωπικών δεδομένων σε βάρος του Πρόεδρου και Διευθύνοντα Σύμβουλου της εταιρείας, σε βάρος του υπεύθυνου Πληροφορικής, ενώ συνελήφθη με την αυτόφωρη διαδικασία ο Γενικός Διευθυντής της εταιρείας,

5. Σκοτεινό Διαδικτύο (Dark Net) και Προσωπικά δεδομένα

Το σκοτεινό Διαδίκτυο αποτελεί ένα γιγάντιο μέρος του Διαδικτύου που δεν είναι προσβάσιμο μέσω των γνωστών μηχανών αναζήτησης. Το περιεχόμενο του σκοτεινού διαδικτύου αναφέρεται και ως ο κρυφός ή αόρατος ιστός, όπου προσφέρεται πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη νέων μορφών εγκληματικότητας, ειδικά σε εποχές κρίσης και αυτό γιατί είναι δύσκολο να ανιχνευτούν και να διωχθούν οι δράστες, λόγω της ανωνυμίας που αυτό προσφέρει.

Στο «σκοτεινό Διαδίκτυο» έχει αναπτυχθεί και μια ολοκληρωμένη «υπόγεια οικονομία», όπου καθένας μπορεί να αγοράζει και να πουλά κάθε είδους εγκληματικά προϊόντα και υπηρεσίες, όπως ναρκωτικά, όπλα, κλαπέντα στοιχεία για πραγματοποίηση πληρωμών ακόμη και κακοποίηση παιδιών και μισθωμένες δολοφονίες.

Έτσι λοιπόν το Darknet, όπως αλλιώς ονομάζεται το Deep Web, αποτελεί ένα ασφαλές καταφύγιο για παράνομο εμπόριο, ενώ δημιουργεί παράλληλα ένα προστατευμένο περιβάλλον, ώστε να διακινούνται και να ανταλλάσσονται και κάθε είδους προσωπικά δεδομένα, έναντι φυσικά και του κατάλληλου οικονομικού ανταλλάγματος.

Τα χαρακτηριστικά του Darknet αποτελούν μια σειρά από προκλήσεις-προβλήματα για τις αρχές επιβολής του νόμου. Το πρώτο είναι αυτό της ανίχνευσης. Το δεύτερο και ίσως το πιο σημαντικό θέμα είναι αυτό της απόδοσης. Η ανα-δρομολόγηση της κίνησης στο Διαδίκτυο μέσω διάφορων κόμβων και η απόκρυψη της πηγής καθιστούν δύσκολο να εντοπιστεί τη συσκευή -πηγή που χρησιμοποιείται για την επικοινωνία. Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται για να ενισχύσουν την ανωνυμία και να μειώσουν τις δυνατότητες εντοπισμού είναι όλο και πιο εξελιγμένες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τη χρήση της πλέον εξελιγμένης κρυπτογράφησης που είναι πολύ δύσκολο να σπάσει[21].

6. Η «Ψηφιακή Λήθη»

Το βασικό ερώτημα, που ανακύπτει, είναι πως η συλλογή και πώληση προσωπικών δεδομένων ως επιχειρηματική δραστηριότητα, τελουμένη μέσω διαδικτύου, μπορεί να αναχαιτισθεί μέσω της άσκησης των νομίμων δικαιωμάτων των υποκειμένων, στα οποία αφορούν τα προσωπικά δεδομένα. Η πρωτοεμφανισθείσα περίπτωση της «ψηφιακής λήθης» δίνει μία ενδιαφέρουσα απάντηση στο ερώτημα αυτό.

Η κατοχύρωση του δικαιώματος στην ψηφιακή λήθη ακολούθησε ανάστροφη πορεία απ’ ότι γίνεται συνήθως με την αναγνώριση και θεμελίωση των δικαιωμάτων. Έτσι, παρά το γεγονός ότι ο κανονισμός που το προβλέπει εξακολουθεί να είναι ακόμα σε επίπεδο πρότασης[22], το δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην πολύ πρόσφατη απόφασή του C-131/12^[23], το αναγνώρισε ρητά. Συγκεκριμένα, προέβλεψε την υποχρέωση του φορέα εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης να απαλείφει από τον κατάλογο αποτελεσμάτων, ο οποίος εμφανίζεται κατόπιν αναζήτησης που έχει διενεργηθεί με βάση το ονοματεπώνυμο ενός προσώπου, συνδέσμους προς δημοσιευμένες από τρίτους ιστοσελίδες, που περιέχουν πληροφορίες σχετικές με το πρόσωπο αυτό.

Τα πραγματικά περιστατικά στην υπόθεση C-131/12 παρουσιάστηκαν στο δικαστήριο ως εξής: Το 2010, ο M. Costeja González, ισπανικής ιθαγένειας, υπέβαλε στην Agencia Española de Protección de Datos (ισπανική αρχή προστασίας δεδομένων, AEPD) καταγγελία κατά της La Vanguardia Ediciones SL (εταιρίας που εκδίδει καθημερινή εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας στην Ισπανία, ιδίως στην περιφέρεια της Καταλονίας) καθώς και κατά της Google Spain και της Google Inc. Ο M. Costeja González υποστήριξε ότι όταν το ονοματεπώνυμό του εισαγόταν από χρήστη του διαδικτύου στη μηχανή αναζήτησης της Google (Google Search), εμφανίζονταν σύνδεσμοι προς δύο σελίδες της εφημερίδας La Vanguardia δημοσιευμένες τον Ιανουάριο και τον Μάρτιο του 1998 (δώδεκα χρόνων πριν). Στις σελίδες αυτές περιλαμβανόταν ανακοίνωση για πλειστηριασμούς ακινήτων κατόπιν κατάσχεσης που είχε επιβληθεί στον M. Costeja González λόγω κοινωνικοασφαλιστικών οφειλών.

Με την καταγγελία αυτή, ο M. Costeja González ζήτησε, αφενός, να υποχρεωθεί η La Vanguardia να αποσύρει ή να τροποποιήσει τις επίμαχες σελίδες (ώστε να μην εμφανίζονται πλέον τα προσωπικά δεδομένα του) ή να χρησιμοποιήσει ορισμένα εργαλεία που προσφέρουν οι μηχανές αναζήτησης προκειμένου να προστατευθούν τα δεδομένα αυτά. Αφετέρου, ο M. Costeja González ζήτησε να υποχρεωθεί η Google Spain ή η Google Inc. να διαγράψει ή να αποκρύψει τα προσωπικά δεδομένα του ώστε να μην εμφανίζονται πλέον στα αποτελέσματα αναζήτησης και σε συνδέσμους της La Vanguardia. Στο πλαίσιο αυτό, ο M. Costeja González επισήμανε ότι η διαδικασία κατάσχεσης που είχε κινηθεί εναντίον του είχε ολοκληρωθεί και διευθετηθεί από μακρού και ότι οποιαδήποτε μνεία της διαδικασίας αυτής ήταν πλέον άνευ ουσίας.

Η AEPD απέρριψε το πρώτο αίτημα, υποστηρίζοντας πως η δημοσίευση ήταν δικαιολογημένη από νομικής άποψης, εφόσον πραγματοποιήθηκε κατ’ εντολή του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Ωστόσο, δέχθηκε το δεύτερο αίτημα που αφορούσε τη Google. Στο σκεπτικό μάλιστα αναφέρεται ότι οι φορείς εκμετάλλευσης μηχανών αναζήτησης υπόκεινται στη νομοθεσία περί προσωπικών δεδομένων, γιατί προβαίνουν σε επεξεργασία αυτών. Η υποχρέωση διαγραφής τους βαρύνει απευθείας τους φορείς αυτούς, χωρίς να απαιτείται διαγραφή των δεδομένων ή πληροφοριών από τον ιστότοπο εντός του οποίου περιλαμβάνονται, και μάλιστα όταν η διατήρηση των πληροφοριών αυτών στον εν λόγω ιστότοπο έχει ως δικαιολογητικό της έρεισμα ορισμένη διάταξη νόμου.

Η Google Spain SL και η Google Inc. προσέβαλαν την απόφαση αυτή και το εθνικό δικαστήριο εστίασε στο εξής ζήτημα, για το οποίο απηύθυνε προδικαστικό ερώτημα στο ΔΕΕ: Ποιες είναι οι υποχρεώσεις των φορέων εκμετάλλευσης μηχανών αναζήτησης σχετικά με την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα προσώπων, τα οποία δεν επιθυμούν τον γεωγραφικό εντοπισμό, την ευρετηρίαση και την επ’ αόριστο διάθεση στους χρήστες του διαδικτύου ορισμένων πληροφοριών, που έχουν δημοσιευθεί σε ιστοτόπους τρίτων και περιλαμβάνουν τα προσωπικά δεδομένα τους, βάσει των οποίων καθίσταται δυνατός ο συσχετισμός των εν λόγω πληροφοριών με τα πρόσωπα αυτά.

Το ΔΕΕ έκρινε ως εξής: Ο φορέας εκμετάλλευσης μηχανής αναζήτησης υποχρεούται να απαλείφει από τον κατάλογο αποτελεσμάτων, ο οποίος εμφανίζεται κατόπιν αναζήτησης που έχει διενεργηθεί με βάση το ονοματεπώνυμο ενός προσώπου, συνδέσμους προς δημοσιευμένες από τρίτους ιστοσελίδες, που περιέχουν πληροφορίες σχετικές με το πρόσωπο αυτό. Ίδια υποχρέωση ισχύει και στην περίπτωση, κατά την οποία το ονοματεπώνυμο αυτό ή οι πληροφορίες δεν έχουν διαγραφεί προηγουμένως ή ταυτοχρόνως από τις ως άνω ιστοσελίδες. Η υποχρέωση δε αυτή διατηρείται και όταν αυτή καθαυτή η δημοσίευση των επίμαχων πληροφοριών στις εν λόγω ιστοσελίδες είναι νόμιμη.

Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται εάν το υποκείμενο των δεδομένων έχει δικαίωμα να πάψει η σχετική με το πρόσωπό του πληροφορία, να συνδέεται επί του παρόντος, με το ονοματεπώνυμό του μέσω του καταλόγου αποτελεσμάτων, χωρίς πάντως η αναγνώριση του δικαιώματος αυτού να προϋποθέτει ότι η εμφάνιση της επίμαχης πληροφορίας στον κατάλογο αποτελεσμάτων προκαλεί βλάβη στο υποκείμενο των δεδομένων.

Το δικαστήριο διατυπώνει, τέλος, την άποψη ότι τα δικαιώματα των άρ. 7 και 8 του Χ.Θ.Δ. υπερέχουν όχι μόνο του οικονομικού συμφέροντος του φορέα εκμετάλλευσης της μηχανής αναζήτησης, αλλά και του συμφέροντος του κοινού να αποκτήσει πρόσβαση στην πληροφορία αυτή, στο πλαίσιο αναζήτησης με βάση το ονοματεπώνυμο του εν λόγω υποκειμένου. Αυτό δεν ισχύει, όταν για ειδικούς λόγους, όπως ο ρόλος που διαδραματίζει το εν λόγω υποκείμενο στον δημόσιο βίο, προκύπτει ότι η επέμβαση στα θεμελιώδη δικαιώματα του υποκειμένου δικαιολογείται από το υπέρτερο συμφέρον του κοινού για πρόσβαση στην επίμαχη πληροφορία συνεπεία της εμφάνισής της στον προαναφερθέντα κατάλογο.

Η απόφαση αυτή αναμφισβήτητα αποτελεί σταθμό τόσο στη νομολογία του ΔΕΕ όσο –πρωταρχικώς- στην κατοχύρωση του δικαιώματος στην ψηφιακή λήθη. Ο αντίλογος επί αυτής διατυπώθηκε κυρίως στη Βρετανία και εστιάζει στην ύπαρξη λογοκρισίας «από την πίσω πόρτα» , στο επιχειρούμενο «Photoshop» των ανθρώπων στις ζωές τους και στην απόπειρα επεξεργασίας της υστεροφημίας τους.

Πάντως, μέσα σε έξι μήνες από τη δημοσίευσή της, 144.954 χρήστες ζήτησαν τη διαγραφή δεδομένων που τους αφορούν από τη Google (εκ των οποίων 17.000 μόνο το πρώτο δίμηνο^[24]), που αντιστοιχούν σε 497.695 ιστοτόπους^[25]. Η Google για το λόγο αυτό έχει δημιουργήσει ειδική πλατφόρμα^[26]. Συνολικά πραγματοποιούνται περίπου 1.000 αιτήσεις την ημέρα, από τις οποίες σε ποσοστό 42% γίνονται δεκτές και 58% απορρίπτονται.

Να σημειώσουμε, εν κατακλείδι, πως η απόφαση έχει ισχύ μόνο στο πλαίσιο της Ε.Ε. Συνεπώς, εάν η μηχανή αναζήτησης δεχθεί να πραγματοποιήσει την εξαφάνιση, αυτή επέρχεται μόνο στα αποτελέσματα αναζήτησης που προκύπτουν από παρόχους διαδικτύου εντός της Ε.Ε.

Επίλογος και προτάσεις αντεγκληματικής πολιτικής

Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, η ανάπτυξη της πληροφορικής, η ευρύτατη χρήση του Διαδικτύου και η εμφάνιση του «σκοτεινού» διαδικτύου, τα τελευταία χρόνια δημιουργούν νέες προκλήσεις για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ενώ παράλληλα η κλίμακα της ανταλλαγής και της συλλογής δεδομένων έχει αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό.

Σε συνδυασμό με την τρέχουσα οικονομική κρίση, παρατηρείται η ανάπτυξη και μιας νέας παράνομης επιχειρηματικής δραστηριότητα, τελούμενης και μέσω διαδικτύου αυτή της παράνομης συλλογής και πώλησης προσωπικών δεδομένων, η οποία αναμφίβολα, συνιστά μία εξαιρετικά σοβαρή απειλή, τόσο για τα φυσικά ή τα νομικά πρόσωπα αλλά και για τις επιχειρήσεις, ακόμη και για την ίδια την Χώρα.

Ένα σημαντικό λοιπόν βήμα για την πάταξη αυτού του φαινομένου είναι η ανάγκη να επιδιωχθεί κατά προτεραιότητα μία κοινή εγκληματική πολιτική και ένα ενιαίο πλέγμα κανόνων, με ισχύ στο σύνολο της ΕΕ που θα στοχεύει στην την προστασία προσωπικών δεδομένων και στην αυστηροποίηση της νομοθεσίας σε περιπτώσεις εκμετάλλευσης με οποιονδήποτε τρόπο ή την εμπορευματοποίηση αυτών με σκοπό τον προσπορισμό παράνομου περιουσιακού οφέλους.

Έτσι λοιπόν σημαντικά βήματα που πρέπει να γίνουν από την πλευρά του Κράτους, στην κατεύθυνση της αντεγκληματικής πολιτικής είναι:

• Άμεση ψήφιση της «Πρότασης Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία αυτών», από τα κράτη-μέλη, που προβλέπει ρητά το δικαίωμα στην ψηφιακή λήθη και θα εφαρμοστεί ευθέως και αμέσως στην ελληνική έννομη τάξη.
• Εντονότερη ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού μέσα από ημερίδες, διαφημίσεις κλπ. από τους αρμόδιους φορείς, σε θέματα προστασίας προσωπικών δεδομένων και κυρίως ως προς το ζήτημα της δημοσιοποίησης δεδομένων οικεία βουλήσει, αγνοώντας τους κινδύνους.
• Λήψη αυξημένων μέτρων προστασίας και ασφαλείας από τους νομίμους κατόχους και υπευθύνους επεξεργασίας αρχείων προσωπικών δεδομένων με άδεια της Αρχής, ώστε να περιοριστούν οι διαρροές ή υποκλοπές δεδομένων από τα αρχεία αυτά.
• Επιτακτική ανάγκη για αυστηροποίηση της νομοθεσίας σε περιπτώσεις εκμετάλλευσης προσωπικών δεδομένων με οποιονδήποτε τρόπο και εμπορευματοποίηση τους με σκοπό τον προσπορισμό παράνομου περιουσιακού οφέλους
• Ενιαίο πλέγμα κανόνωνσχετικά με την προστασία προσωπικών δεδομένων, με ισχύ στο σύνολο της ΕΕ και Ενιαία εθνική αρχή προστασίας δεδομένων σε ΕΕ.
• Ενίσχυση της ανεξάρτητης εθνικήςαρχής προστασίας δεδομένων, ούτως ώστε να μπορεί να επιβάλλει καλύτερα την τήρηση της νομοθεσίας στην εθνική έννομη τάξη και να έχει μεγαλύτερη εξουσία να επιβάλλει πρόστιμα, σε επιχειρήσεις που παραβιάζουν τη νομοθεσία περί προστασίας δεδομένων.
• Επέκταση της δυνατότητας εφαρμογής των ειδικών ανακριτικών πράξεων που διαλαμβάνονται στο άρθρο 253Α του ΚΠΔ, προκειμένου οι αρμόδιες αρχές για τη διερεύνηση και τη δίωξη αδικημάτων που αφορούν τη παράνομη συλλογή και πώληση προσωπικών δεδομένων να έχουν στη διάθεσή τους καταλληλότερα επιβοηθητικά ερευνητικά εργαλεία, προκειμένου να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικότερα και ταχύτερα τα εγκλήματα, κακουργηματικής μορφής, παραβίασης προσωπικών δεδομένων. Η επιλογή αυτή προτάσσεται, κυρίως για τις περιπτώσεις που οι πράξεις αυτές λαμβάνουν χώρα στο σκοτεινό διαδίκτυο, λαμβανομένης υπόψη της τεχνικής κυρίως δυσκολίας ανίχνευσης και εντοπισμού των δραστών καθώς και λόγω της ανωνυμίας που αυτό προσφέρει.

* Αστυνόμος Α΄, Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας. Πτυχιούχος και κάτοχος Μ.Δ.Ε στην Πληροφορική. Υποψήφιος Μ.Δ.Ε. Ποινικού Δικαίου – Ποινικής Δικονομίας και Εγκληματολογίας.

** Δικηγόρος Αθηνών. Μ.Δ.Ε. Αστικού Δικαίου. Υποψήφια Μ.Δ.Ε. Ποινικού Δικαίου – Ποινικής Δικονομίας και Εγκληματολογίας.

*** Η παρούσα εργασία παρουσιάστηκε στο Εγκληματολογικό Συνέδριο προς τιμήν του Καθηγητή Νέστορα Κουράκη με κεντρικό θέμα: «Κρίση, Έγκλημα και Σύστημα Ποινικής Καταστολής», Αθήνα, 2-4.4.2015.

1. Βλ. και Μαντζούφα Π., Συνταγματική προστασία των δικαιωμάτων στην κοινωνία της διακινδύνευσης, ΤοΣ 1998, σ. 275 επ.
2. Ιγγλεζάκης Ι., Η προστασία των προσωπικών δεδομένων στο Διαδίκτυο (Internet). Ρυθμίσεις εθνικού και κοινοτικού δικαίου, Επισκόπηση Εμπορικού Δικαίου, 2002, σ. 679.
3. Άρθρο 21: προειδοποίηση, πρόστιμο, προσωρινή-οριστική ανάκληση άδειας, καταστροφή αρχείου.
4. Άρθρο 23: αποζημίωση, χρηματική ικανοποίηση σε περίπτωση περιουσιακής – ηθικής βλάβης.
5. Άρθρο 22: ευρεία ποινικοποίηση των παραβάσεων του νόμου.
6. Χριστοδούλου Κ., Δίκαιο προσωπικών δεδομένων, Νομική Βιβλιοθήκη, 2013, σ. 122.
7. Βλ. την απόφαση σε: http://www.dpa.gr/ .
8. Δηλαδή με σκοπό την προώθηση ή διαφήμιση ιδίων προϊόντων ή υπηρεσιών.
9. Η συγκατάθεση είναι απαραίτητη στις περιπτώσεις της έρευνας καταναλωτικής συμπεριφοράς με σκοπό την άμεση ή έμμεση διαφήμιση προϊόντων ή την παροχή υπηρεσιών.
10. Βλ. τα σχετικά ενημερωτικά δελτία και τις ετήσιες εκθέσεις της αρχής σε http://www.dpa.gr/ .
11. Π.χ. περιοχής κατοικίας ή επαγγέλματος.
12. Π.χ. εισόδημα, κατοχή ακινήτων, οικογενειακή κατάσταση.
13. Α.Π.Δ.Π.Χ. 114/2013 και 100/2014 σε http://www.dpa.gr/ .
14. Α.Π.Δ.Π.Χ. 86/2013, 109/2013, 102/2014, 104-106/2014, 108-115/2014 σε http://www.dpa.gr/ .
15. Α.Π.Δ.Π.Χ. 101/2014 και 107/2014 σε http://www.dpa.gr/ .
16. Οδηγία 95/46/ ΕΚ άρθρο 14 εδάφιο α’ στοιχείο α’ .
17. Ν. 2472/97 άρθρο 12§1.
18. Τηλεφωνικούς – εμπορικούς καταλόγους, νέο Γ.Ε.ΜΗ.
19. Υπό τις προϋποθέσεις του άρθρου 11 παράγραφοι 1 και 2 ν. 3471/2006.
20. http://www.astynomia.gr/
21. Europol, 2014, The Internet Organized Crime Threat Assessment (iOCTA), Διαθέσιμο: https://www.europol.europa.eu/sites/default/files/publications/europol_ iocta_web.pdf
22. «Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία αυτών», άρθρο 17 παράγραφος 1 :

‘Το πρόσωπο στο οποίο αναφέρονται τα δεδομένα δικαιούται να απαιτήσει από τον υπεύθυνο επεξεργασίας τη διαγραφή δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν και τη μη περαιτέρω διάδοση των εν λόγω δεδομένων, ιδίως σε σχέση με δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα τα οποία διατέθηκαν από το συγκεκριμένο πρόσωπο κατά την παιδική του ηλικία, εάν συντρέχει ένας από τους ακόλουθους λόγους:

α) τα δεδομένα δεν είναι πλέον απαραίτητα σε σχέση με τους σκοπούς για τους οποίους συλλέχθηκαν ή υποβλήθηκαν άλλως πως σε επεξεργασία.

β) το πρόσωπο στο οποίο αναφέρονται τα δεδομένα αποσύρει τη συγκατάθεση επί της οποίας βασίζεται η επεξεργασία σύμφωνα με το άρθρο 6 §1 στοιχείο α΄ ή εάν το χρονικό διάστημα αποθήκευσης για το οποίο παρασχέθηκε συγκατάθεση έληξε, και εάν δεν υπάρχει άλλος νομικός λόγος για την επεξεργασία των δεδομένων.

γ) το πρόσωπο στο οποίο αναφέρονται τα δεδομένα αντιτάσσεται στην επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δυνάμει του άρθρου 19.

δ) η επεξεργασία των δεδομένων δεν είναι σύμφωνη προς τον παρόντα κανονισμό για άλλους λόγους.‘

23. Google Spain Sl/Google Inc. v. Agencia Espanola de Proteccion de Datos (AEPD) / Mario Costeja Gonzalez.
24. Από τον αριθμό αυτό 14.100 αιτήσεις προέρχονται από τη Γαλλία, 12.700 από τη Γερμανία και 8.500 από τη Βρετανία.
25. http://money.cnn.com/2014/10/10/technology/google-forgotten/ .
26. https://support.google.com/legal/contact/lr_eudpa?product=websearch&hl= el .

Ο κλάδος της Ιδιωτικής Ασφάλειας στην Ελλάδα την εποχή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης

Ευάγγελος I. Χαϊνάς

Ο κλάδος της Ιδιωτικής Ασφάλειας στην Ελλάδα την εποχή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης: Ερευνητικά δεδομένα, θεωρητικές επισημάνσεις και προβληματισμοί

Ευάγγελος I. Χαϊνάς, Κοινωνιολόγος, Yπ. Διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών

Το άρθρο αυτό αφιερώνεται στον κ. Νέστορα Κουράκη, Ομότιμο Καθηγητή της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ως ελάχιστο δείγμα σεβασμού, εκτίμησης, ευγνωμοσύνης και αναγνώρισης της πολυετούς ακαδημαϊκής προσφοράς του και του διδακτικού, ερευνητικού και συγγραφικού του έργου, που συνέβαλαν καταλυτικά στην ανάπτυξη της επιστήμης της εγκληματολογίας. Αναμφισβήτητα, η συνεισφορά του στην επιστήμη της εγκληματολογίας είναι ανεκτίμητη και το επιστημονικό του έργο αποτελεί πλέον σημείο αναφοράς για κάθε νέο, και όχι μόνον, επιστήμονα. Ταυτόχρονα, είναι αξιοσημείωτη η στάση ζωής του, ως Ανθρώπου, με κύρια χαρακτηριστικά την πολυμάθεια, την εντιμότητα, την καλοσύνη, τη γενναιοδωρία και τις ηθικές του αξίες και αρχές. Ευκαιρίας δοθείσης, απ’ αυτό το βήμα, επιθυμώ ειλικρινά να εκφράσω τη βαθιά μου ευγνωμοσύνη για όλα όσα έχει προσφέρει σ’ εμάς και στην επιστήμη της εγκληματολογίας.

1. Το διακύβευμα της ασφάλειας: θεωρητικές προσεγγίσεις και σύγχρονες κατευθύνσεις

Αναντίρρητα, τα τελευταία χρόνια η Παγκόσμια Κοινότητα βρίσκεται σε μία περίοδο έντονων αλλαγών και εξελίξεων σε όλους τους τομείς (πολιτική, οικονομία, εγκληματικότητα κ.ά.) (Πάκος, 2001). Η γρήγορη και πολύπλευρη ανάπτυξη της τεχνολογίας κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα έχει αλλάξει βαθμιαία τους όρους της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα βασικά χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν τη διαμόρφωση των νέων συνθηκών διαβίωσης των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο είναι η παγκοσμιοποίηση (Βεργόπουλος, 1999 & Μπεκ, 1999) όχι μόνο της οικονομίας αλλά και της εγκληματικότητας (Δημόπουλος, 2003 & Τσήτσουρα, 2003) που σηματοδοτείται από την έξαρση της διεθνούς τρομοκρατίας και τη μετάλλαξη των παραδοσιακών μορφών εγκληματικότητας, διαμορφώνοντας μια νέα, διεθνή τυπολογία του οργανωμένου εγκλήματος, όπου τα σύνορα μιας χώρας δεν αρκούν πλέον για να την αντιμετωπίσουν.

Ο αντίκτυπος των αλλαγών στο επίπεδο της εγκληματικότητας ήταν να δημιουργηθεί μία αντίστοιχη κατάσταση «παγκοσμιοποιημένης ανασφάλειας» η οποία συντηρείται μέσα από το γενικότερο πλαίσιο της «κοινωνίας της διακινδύνευσης» (Beck, 1992). Με τον όρο «κοινωνίες της διακινδύνευσης» ή «risk societies» ο Beck εννοεί τις σημερινές δυτικές κοινωνίες που έχουν μετατραπεί σε ένα απέραντο εργαστήριο όπου κανείς δεν είναι υπεύθυνος για τα συντελούμενα πειράματα. Έτσι, οι πάντες είναι δυνάμει αποδέκτες, θύματα και πρωταγωνιστές ανεξέλεγκτων διακινδυνεύσεων. Η «κοινωνία της διακινδύνευσης», (risk society), έννοια «μετανεωτερικού χαρακτήρα» (Giddens, 2001) οδηγεί σε ένα «κράτος διαχείρισης κινδύνων», δηλαδή σε ένα «κράτος διαχείρισης κρίσεων», μικρών ή μεγάλων και επίσης σε ένα διεθνές σύστημα διαχείρισης κινδύνων και άρα κρίσεων (Βενιζέλος, 2005: 39). Στην εποχή της «ύστερης νεοτερικότητας», οι κοινωνίες είναι κοινωνίες βασικά «ρίσκου» ή «κινδύνου» (Ανθόπουλος, Κοντιάδης & Παπαθεοδώρου, 2005).

Οι «αβεβαιότητες» (Beck, 2000: 216) και το «ρίσκο» (Μανωλεδάκης, 2005: 183-186) σχετίζονται άμεσα με την οικονομική εξέλιξη. Κατά τον Beck η αίσθηση της διακινδύνευσης ξεκινάει εκεί που τελειώνει η εμπιστοσύνη στην ασφάλεια και η πίστη στην πρόοδο. Έτσι, εμφανίζεται ένα μοντέλο συμπεριφοράς που ο Beck το ονομάζει «no-longer-but-not-yet» (no longer trust/security, not yet destruction/disaster). Δηλαδή, οι πολίτες δεν αισθάνονται εμπιστοσύνη και ασφάλεια στον κρατικό μηχανισμό γιατί θεωρούν ότι η ζημιά θα επέλθει αργά ή γρήγορα (Beck, 1996).

Επιπρόσθετα, η κατάλυση του κράτους πρόνοιας σε παγκόσμιο επίπεδο (Κοντιάδης, 2001) συνοδεύτηκε από την παγκοσμιοποίηση της καταστολής και την ενδυνάμωση του παγκοσμιοποιημένου πλέον κράτους ασφάλειας (Πανούσης, 2004: 1156). Πλέον πια, η έννοια της ασφάλειας δεν περιορίζεται μόνο σε αυστηρά γεωπολιτικούς και στρατιωτικούς όρους. Στη σύγχρονη εποχή υπό τον όρο ασφάλεια νοούμε περισσότερα πράγματα. Συμπεριλαμβάνονται θέματα οικονομικής ανάπτυξης, τεχνολογίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ίσες ευκαιρίες, προστασία του περιβάλλοντος και γενικά κάθε αξία που προάγει την ανθρώπινη ευημερία.

Σε διεθνές επίπεδο, η αστυνομική και δικαστική συνεργασία (Συμεωνίδου-Καστανίδου, 2004: 191-201) αποτελεί το μέσο επίτευξης του στόχου της ασφάλειας εις βάρος ακόμα και της ελευθερίας (Αργυρόπουλος, 2004: 8), στο πλαίσιο του τρόπου λειτουργίας των σύγχρονων κοινωνιών της «διακινδύνευσης» ή του «ρίσκου» (risk societies), μέσα από την εμφάνιση συνεχώς νέων απειλών και κινδύνων. Συγκεκριμένα, απόρροια των σύγχρονων τάσεων αυστηροποίησης της αντεγκληματικής πολιτικής αποτελεί η επέκταση του επίσημου κοινωνικού ελέγχου και των νέων τεχνικών-μορφών της μέσα και από την εφαρμογή προληπτικών πολιτικών για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας (Λαμπροπούλου, 1994, Χάιδου, 2003). Στο πλαίσιο αυτό, διαπιστώνεται διεθνώς, μία συνεχώς αυξανόμενη τάση τιμωρητικότητας (Ζαραφωνίτου, 2008), που επηρεάζει άμεσα τις συνθήκες που οδηγούν στην αύξηση του σωφρονιστικού πληθυσμού (Παπαθεοδώρου, 2005β: 105), αφού πλέον πια οι «πλειοψηφίες είναι στο στόχαστρο» (Παρασκευόπουλος, 2003) και τέλος, καταγράφεται «ένταση της αστυνόμευσης ως συνέπεια και της αύξησης των ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφάλειας, οι οποίες δρουν παράλληλα με την επέκταση των τεχνικών και ηλεκτρονικών μέσων επιτήρησης» (Ζαραφωνίτου, 2004: 2049).

Στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η βασική μορφή πίεσης που τα τελευταία χρόνια προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές ασφάλειας των ευρωπαϊκών κρατών απορρέει από την αυξανόμενη προσφυγή των πολιτών στην ιδιωτική ασφάλεια. Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα παρατηρείται η εκτεταμένη αξιοποίηση των εταιρειών που ανήκουν στον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλειας, τόσο από την πλευρά των πολιτών, όσο και από την πλευρά του Κράτους, των Δήμων και των ιδιωτικών εταιρειών (π.χ. τράπεζες, πολυεθνικές επιχειρήσεις, super markets, εμπορικά κέντρα κ.λπ.) (Παπαθανασόπουλος 1998 & 2000). Στη βάση αυτή, με σκοπό να αντιμετωπιστεί η συνεχώς αυξανόμενη μικροεγκληματικότητα (street crime) στις πόλεις και να μειωθεί το αίσθημα ανασφάλειας και ο φόβος του εγκλήματος (Ζαραφωνίτου, 2002), η προσφυγή των πολιτών, των ιδιωτικών επιχειρήσεων-οργανισμών και των κρατικών υπηρεσιών και φορέων στις εταιρείες ιδιωτικής ασφάλειας, θεωρείται μεταξύ των άλλων πρακτικών αντιμετώπισης του φαινομένου, ως η πιο συνηθισμένη.

H χωροταξική διαμόρφωση του εσωτερικού των πόλεων προσδιορίζεται από τη αρχιτεκτονική και περιβαλλοντική σχεδίαση, η οποία δρα με πιο εκλεπτυσμένο τρόπο στην άσκηση κοινωνικού ελέγχου από την παραδοσιακή πρόληψη με τις συλλήψεις, τις καταδίκες και τις φυλακίσεις παραβατών (Λαμπροπούλου, 1994). Ο St. Cohen (1985: 1) υποστηρίζει ότι ο κοινωνικός έλεγχος περιλαμβάνει όλους τους οργανωμένους τρόπους αντίδρασης της κοινωνίας σε σχέση με την ανθρώπινη συμπεριφορά η οποία ορίζεται ως παρεκκλίνουσα, προβληματική, ενοχλητική ή ανεπιθύμητη.

 Επιπρόσθετα, τα μέτρα πρόληψης σταδιακά μετατοπίζονται από το δράστη στο δυνητικό παραβάτη και θύμα. Τα σύγχρονα εμπορικά κέντρα, τα πάρκα ψυχαγωγίας, τα σχολικά κτίρια, οι συνοικισμοί και οι δρόμοι, επανασχεδιάζονται με άξονα την ασφάλεια των κατοίκων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της τάσης αυτής, μέσω των οποίων αναπτύσσονται νέες μορφές κοινωνικού ελέγχου είναι οι «gated communities», οι οποίοι είναι οικισμοί εύπορων κοινωνικών στρωμάτων που τοποθετούνται μακριά από περιοχές που θα χαρακτηρίζονταν ως «προβληματικές», για να μη «διατρέχουν κίνδυνο» οι ένοικοί τους (Λαμπροπούλου, 2001).

Κύριο χαρακτηριστικό των οικισμών αυτών είναι τα αυξημένα μέτρα ασφάλειας. Ενδεικτικά κάποια από τα μέτρα ασφάλειας που χρησιμοποιούνται σε αυτούς, είναι η πρόσληψη προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας, οι μπάρες, ο ηλεκτρονικός έλεγχος και τα συστήματα παρακολούθησης με βιντεοκάμερες σε όλο τον οικισμό. Μέχρι το 1997, οι οικισμοί αυτοί ανέρχονταν στις είκοσι χιλιάδες μόνο στις Η.Π.Α. με 8.4 εκατομμύρια ανθρώπους να ζουν σ’ αυτές (Λαμπροπούλου, 2003: 788-789).

Αξιοσημείωτο είναι ότι η τάση αυτή προϋπήρχε ήδη από τον Μεσαίωνα. Οι «επικίνδυνες τάξεις» (επαίτες, φτωχοί) αντιμετωπίζονταν ύποπτα από τους φεουδάρχες και τους βασιλείς, το ίδιο και οι σημερινοί φτωχοί -και γενικότερα το κοινωνικό περιθώριο- από εκείνους που ζουν στα «κάστρα του πλούτου». Οι ευκατάστατοι μπορούν να «οχυρώνονται» σε πολυτελή διαμερίσματα και κοινωνικά ομοιογενείς γειτονιές, εξαρτώντας την ασφάλειά τους κυρίως από ιδιωτικές επιχειρήσεις ασφάλειας που λειτουργούν ως ιδιωτικός στρατός (Λαμπροπούλου, 2001: 76-80). Σε αυτό πλαίσιο, το μοντέλο του Oscar Newman για τον «υπερασπίσιμο χώρο» (defensible space) (Newman, 1972), βρίσκει άμεση εφαρμογή. Στην Ελλάδα αυτή η τάση έχει εμφανιστεί εδώ και μία δεκαετία -χωρίς να έχει λάβει τις ίδιες διαστάσεις όπως σε άλλες χώρες- και εντοπίζεται κυρίως σε κάποιες περιοχές της Αθήνας όπως (Εκάλη, Πολιτεία, Νέο Ψυχικό κ.ά.).

Το εν λόγω μοντέλο αφορά παρεμβάσεις τεχνικής φύσεως στο περιβάλλον ώστε να ενισχυθεί η κοινωνική συνοχή και η αποτελεσματικότητα του κοινωνικού ελέγχου. Σύμφωνα με τον Newman (1972) ο άτυπος κοινωνικός έλεγχος σε μια περιοχή αυξάνει ανάλογα με το βαθμό ταύτισης των κατοίκων με αυτήν, δηλαδή με το πόσο φιλική και ασφαλή τη νιώθουν. Για την ασφάλεια προτείνει μια σειρά τεχνικών μέτρων, για παράδειγμα να έχουν οι οικοδομές λίγους ορόφους, να υπάρχουν μικρού μήκους διάδρομοι στα κτίρια, να δημιουργηθούν φυσικά όρια (π.χ. τάφροι, ρείθρα κ.λπ.) ή τεχνητά εμπόδια μεταξύ των οικοπέδων ή ανάμεσα στα δημόσια και τα ιδιωτικά ακίνητα (κιγκλιδώσεις, περίφραξη), να δημιουργηθούν χώροι συνεύρεσης των ενοίκων στις πολυκατοικίες, να είναι δυνατή η εξωτερική εποπτεία των κοινόχρηστων χώρων των πολυκατοικιών, ακόμη και τμήματος των διαμερισμάτων κ.ά. (Λαμπροπούλου, 2003: 788-789).

Ο T. Hope στην ανάλυση της εξέλιξης της «κοινοτικής πρόληψης» που επιχειρεί, αναφέρει ότι η βασισμένη στην αστεακή ανάπτυξη πρόληψη που είχε ως αφετηρία, κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, την «κοινωνική αποδιοργάνωση», εστιάστηκε μεταπολεμικά στα «κοινωνικά προβλήματα» και, μετά το 1980, εντοπίζεται πλέον στο πλαίσιο της «τρομοκρατημένης πόλης», δηλαδή, «στους πολίτες που ανησυχούν για την ασφάλεια τους και την απειλή πιθανής θυματοποίησής τους στην περιοχή της κατοικίας τους» (Hope, 1995: 41-42).

Η θεωρητική τοποθέτηση T. Hope επιβεβαιώνεται από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί σε περιοχές με μεγάλη εγκληματικότητα που αναφέρονται στο φόβο θυματοποίησης από το έγκλημα. Γενικά, όταν ο χώρος που μας περιβάλλει είναι σε αναταραχή, ή σε σύγχυση (disordered) εκλαμβάνεται ως «επικίνδυνος», με αποτέλεσμα η αντίληψη αυτή να συντελεί στην γενίκευση του φόβου. Ειδικότερα, τα graffiti, τα εγκαταλελειμμένα σπίτια, τα σπασμένα παράθυρα, η κατεστραμμένη δημόσια ιδιοκτησία στα πάρκα και στα γήπεδα, αποτελούν ορατά σημάδια που χαρακτηρίζουν αρνητικά τη συγκεκριμένη περιοχή, η οποία εκλαμβάνεται εξαιτίας

του φόβου, ως μια τοποθεσία που οι πολίτες αποφεύγουν να περπατήσουν σε αυτή (Ζαραφωνίτου, 2004).

Τέτοιες περιοχές δεν είναι άλλες από τις φτωχές συνοικίες ή περιοχές, οι οποίες στιγματίζονται ως επικίνδυνες και στις οποίες συγκεντρώνονται ως επί το πλείστον το περιθώριο (επαίτες, μετανάστες κ.ά.). Ο ξένος και ο άγνωστος συνιστούν τις απειλές για τον ιδιωτικό χώρο των πολιτών (Shearing & Stenning, 1987: 317-323). Κατά συνέπεια, αυτές οι κοινωνικές ομάδες προξενούν φόβο και εκλαμβάνονται ως «κακοί» και «απειλητικοί» και ταιριάζουν στο προφίλ της θεωρίας αστυνόμευσης για τα «σπασμένα παράθυρα» (broken windows), η οποία υποστηρίζει ότι εάν δεν τιμωρηθούν οι δημόσιες συμπεριφορές αποδιοργάνωσης, θα εκλύσουν και άλλους εγκληματίες, οδηγώντας έτσι σε πιο σοβαρά εγκλήματα.

Αναντίρρητα, η εισαγωγή νέων τεχνολογιών καταστολής εξυπηρετεί την αστυνόμευση, την καταστολή της μικρομεσαίας εγκληματικότητας και τον ποινικό έλεγχο των πληθυσμών (Παρασκευόπουλος, 2004, Παπαθεοδώρου, 2009). Στο πλαίσιο αυτό, σημειώνεται στις αρχές της δεκαετίας του ’90 η εφαρμογή στις Η.Π.Α. του δόγματος της «μηδενικής ανοχής» για την αντιμετώπιση της μικροεγκληματικότητας και της κοινωνικής απειθαρχίας (Δημόπουλος, 2003: 49), η οποία μετέπειτα εξάχθηκε σταδιακά και στον ευρύτερο χώρο της Ευρώπης. Στην Ευρώπη ο προβληματισμός γύρω από την έννοια της ασφάλειας και τη λειτουργία της ως δικαιώματος του πολίτη και ως κοινού κοινωνικού αγαθού αναπτύχθηκε κυρίως προς τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και είχε ως άμεσο επακόλουθο τη ψήφιση πολλών νομοθετημάτων σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Αγγλία και το Βέλγιο, ως αποτέλεσμα της «ηγεμονικής αντίληψης για την αντεγκληματική πολιτική» (Παπαθεοδώρου, 2005α: 198) που πρεσβευόταν από την πλευρά της Αμερικής.

Στο πλαίσιο ανάπτυξης αυτής της τάσης χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ μέχρι πρόσφατα ο προδραστικός έλεγχος συνδεόταν με όλες εκείνες τις μορφές άσκησης πολιτικής για την αποτροπή της δημιουργίας όρων εκδήλωσης «παρεκκλίνουσας» συμπεριφοράς, η σύγχρονη εκδοχή του προδραστικού ελέγχου συνίσταται όλο και περισσότερο σε τεχνικές μορφές πρόληψης με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας (Παπαθεοδώρου, 2009). Κυρίαρχο χαρακτηριστικό του μοντέρνου κοινωνικού ελέγχου είναι η «εμπορευματοποίηση» της ασφάλειας, η οποία έχει ως άξονες την ανάπτυξη των εταιρειών ιδιωτικής ασφάλειας και της περιστασιακής πρόληψης μέσω της επέκτασης των τεχνικών και ηλεκτρονικών μέσων επιτήρησης (Μαγγανάς, 2001: 274-284).

1. II. Ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλειας στην Ελλάδα. Περιγραφή της επικρατούσας κατάστασης

Α. Γενικός τίτλος της ειδικότητας του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας

Στην ελληνική αγορά εργασίας, ο πλέον ευρέως γνωστός όρος άσκησης του συγκεκριμένου επαγγέλματος είναι «παροχή υπηρεσιών ασφαλείας» το οποίο περιλαμβάνει όλο το εύρος από κάθε είδους παροχών υπηρεσιών ασφαλείας.

Οι επιχειρήσεις που ασκούν αυτές τις υπηρεσίες ονομάζονται Ιδιωτικές Επιχειρήσεις Παροχής Υπηρεσιών Ασφάλειας (Ι.Ε.Π.Υ.Α.)[1] και το προσωπικό αυτών προσωπικό των Ιδιωτικών Επιχειρήσεων Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας[2]. Σε ένα γενικότερο πλαίσιο ο προτεινόμενος τίτλος του επαγγέλματος είναι «Προσωπικό Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας». Όμως, σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στη σχετική νομοθεσία και έπειτα από πρόταση των εκπρόσωπων των εργαζομένων και εργοδοτών στο επάγγελμα, ο πιο δόκιμος τίτλος που ανταποκρίνεται στην αγορά εργασίας είναι Ιδιωτικό Προσωπικό Παροχής Υπηρεσιών Ασφάλειας (Ι.Π.Π.Υ.Α.) (ΕΚΕΠΙΣ, 2006: 7-8).

Ωστόσο, εκτός από το προσωπικό των συγκεκριμένων επιχειρήσεων, γενικότερα όλοι όσοι ασκούν τη συγκεκριμένη δραστηριότητα, όπως αυτοί που λειτουργούν ως προσωπικό εσωτερικής ασφάλειας των ίδιων των επιχειρήσεων (in house security, υπεύθυνοι ασφαλείας διάφορων επιχειρήσεων και οργανισμών κ.ά.), ή γενικώς όσοι παρέχουν ασφάλεια εκτός των επιχειρήσεων ιδιωτικής ασφάλειας (πλην των θυρωρών, φυλάκων μουσείων και νυκτοφυλάκων που υπάγονται σε διαφορετική ταξινόμηση βάσει του ΣΤΕΠ 92 και συγκεκριμένα στο 9152) υπάγονται ως προσωπικό στον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλειας.

Σήμερα, στην ελληνική οικονομική δραστηριότητα, οι Ι.Ε.Π.Υ.Α. αναγνωρίζουν και δραστηριοποιούν, ως κυριότερες ειδικότητες με απασχόληση του μεγαλύτερου ποσοστού του προσωπικού τους, τις κάτωθι (ΕΚΕΠΙΣ, 2006: 7):

1. Ειδικότητα: Ιδιωτικό Προσωπικό Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας Σταθερών Φυλάξεων.
2. Ειδικότητα: Ιδιωτικό Προσωπικό Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας Χρηματαποστολών.
3. Ειδικότητα: Ιδιωτικό Προσωπικό Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας Χειρισμού Κ.Σ.Λ.Σ (Κεντρικού Σταθμού Λήψης Σημάτων).
4. Ειδικότητα: Ιδιωτικό Προσωπικό Παροχής Υπηρεσιών Ασφαλείας Εποχούμενης Φύλαξης.

      Τελευταία, προστέθηκε και η ειδικότητα: «παροχή υπηρεσιών από ένοπλους ιδιώτες φρουρούς σε εμπορικά πλοία υπό ελληνική σημαία», που προστέθηκε με το άρ.11 του Νόμου υπ’ αριθμ. N. 4058 – Α’ 63 – 22/3/2012 με τίτλο: «Παροχή υπηρεσιών ασφαλείας από ένοπλους φρουρούς σε εμπορικά πλοία και άλλες διατάξεις».

Αναφορικά με τους τρόπους που οι Ι.Ε.Π.Υ.Α. παρέχουν τις υπηρεσίες τους και τις χρησιμοποιούμενες τεχνικές καταγράφονται κυρίως δύο: α) με έμψυχο δυναμικό και β) με ηλεκτρονικά μέσα (ηλεκτρονικά συστήματα επιτήρησης CCTV κ.λπ.) (ΕΚΕΠΙΣ, 2006: 13).

Β. Γενική περιγραφή του περιεχομένου και σκοπός της ειδικότητας του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας

Ως ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας ορίζεται ο εργαζόμενος του ιδιωτικού τομέα που αναλαμβάνει να επιτηρεί και να ελέγχει με κάθε σύννομο μέσο και τρόπο υλικά και άυλα αγαθά και αξίες με σκοπό την ελαχιστοποίηση των πάσης φύσεως κινδύνων (ΕΚΕΠΙΣ, 2006: 8).

Συνοπτικά το προσωπικό των Ι.Ε.Π.Υ.Α. «καλείται να προσφέρει τις υπηρεσίες του προς διαφύλαξη περιουσιών, αγαθών και αξιών (οικιών, εγκαταστάσεων, τραπεζών, διάφορων χώρων, εμπορικών καταστημάτων, εταιρικών μυστικών, χρημάτων, πολύτιμων αντικειμένων και αξιών κ.λπ.) και φυσικών προσώπων (ιδιωτών, πλήθους ατόμων, υπαλλήλων διάφορων επιχειρήσεων και οργανισμών, σημαντικών προσώπων κ.λπ.), από κινδύνους απρόβλεπτους (όπως ατυχήματα, σεισμούς, πυρκαγιά, κατολισθήσεις, ακραία καιρικά φαινόμενα) καθώς και εσκεμμένους (όπως τρομοκρατικά χτυπήματα, απόπειρες ομηρίας ή δολοφονίας, κλοπές, ληστείες, διαρρήξεις, δολιοφθορές, προβοκάτσια κ.λπ.)» (Άνθης, 2004).

Ειδικότερα, το προσωπικό των Ι.Ε.Π.Υ.Α. καθώς περιγράφει ενδεικτικά και ο νόμος 3707/2008 «Ρυθμίσεις θεμάτων Ιδιωτικών Επιχειρήσεων Παροχής Υπηρεσιών Ασφάλειας και Γραφείων Ιδιωτικών Ερευνών» ασκεί (ενδεικτικά και όχι περιοριστικά) τα παρακάτω καθήκοντα (ΕΚΕΠΙΣ, 2006: 8-9):

α. Επιτήρηση ή φύλαξη κινητών και ακίνητων περιουσιών, αγαθών και εγκαταστάσεων.

β. Προστασία Φυσικών προσώπων.

γ. Προστασία θεαμάτων, εκθέσεων, συνεδρίων, διαγωνισμών και αθλητικών εκδηλώσεων.

δ. Ασφαλή μεταφορά χρημάτων, αξιών και πολυτίμων αντικειμένων.

ε. Έλεγχο και διαβίβαση σημάτων συναγερμού.

στ. Έλεγχο ασφάλειας πληρωμάτων, επιβατών, χειραποσκευών, αποσκευών, φορτίου και ταχυδρομικού υλικού σε αερολιμένες και λιμένες, καθώς και έλεγχο πρόσβασης στους χώρους και εν γένει, στις εγκαταστάσεις αυτών, μετά από έγκριση της αρμόδιας αεροπορικής ή λιμενικής αρχής (καθώς τροποποιήθηκε από τον Ν.2801/2000 ΦΕΚ. Α΄ 46 της 3-3-2000)[3].

ζ. Συνοδεία αθλητικών αποστολών για την ασφαλή μετακίνησή τους.

η. Εκπόνηση μελετών και σχεδιασμό μέτρων για την ασφαλή πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων των περιπτώσεων α΄ έως και ζ΄.

θ. Εγκατάσταση, συντήρηση και παρακολούθηση λειτουργίας μηχανημάτων και συστημάτων ασφαλείας και συναγερμού, πλην αυτών που τοποθετούνται σε αυτοκίνητο.

ι. Εκμετάλλευση κέντρων λήψης, ελέγχου και διαβίβασης σημάτων συναγερμού.

ια. Εκπόνηση μελετών και σχεδιασμό συστημάτων ασφαλείας, αναφορικά με τις δραστηριότητες των περιπτώσεων θ΄ και ι΄.

ιβ. Υπηρεσίες ασφαλείας από ένοπλους ιδιώτες φρουρούς σε υπό ελληνική σημαία εμπορικά πλοία για την προστασία των επιβαινόντων, του πλοίου και του φορτίου αυτού από επιθέσεις που συνιστούν πειρατεία κατά την έννοια του όρου αυτού σύμφωνα με τα άρθρα 101 και 103 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (ν. 2321/1995 «Κύρωση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δίκαιο της Θάλασσας και της Συμφωνίας που αφορά την εφαρμογή του μέρους ΧΙ της Σύμβασης», Α’ 136) (άρ.11 του Νόμου 4058 – Α’ 63 – 22/3/2012 με τίτλο: «Παροχή υπηρεσιών ασφαλείας από ένοπλους φρουρούς σε εμπορικά πλοία και άλλες διατάξεις».

Τα ανωτέρω καθήκοντα ωστόσο, καλύπτουν συνοπτικά το φάσμα ακόμα και αυτών των εργαζομένων που εξασκούν καθήκοντα προσωπικού ασφαλείας ως εσωτερική ασφάλεια διάφορων επιχειρήσεων και οργανισμών ή ως προσωπικό ασφαλείας που έχει προσληφθεί από ιδιώτες.

Γ. Τυπικές και θεσμικές προϋποθέσεις για την άσκηση του επαγγέλματος

1. Άδειες λειτουργίας Ι.Ε.Π.Υ.Α.

Για την εξάσκηση του επαγγέλματος, όσον αφορά στην λειτουργία των επιχειρήσεων και τους ιδιοκτήτες των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφαλείας, βάσει του άρθρου 2 του Νόμου 3707/2008 όπως τροποποιήθηκε βάσει του παλαιότερου Νόμου 2518/1997 απαιτείται έκδοση αδείας λειτουργίας, κατόπιν υποβολής δικαιολογητικών, η οποία εκδίδεται από τον Προϊστάμενο του Επιτελείου του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας ύστερα από γνώμη τριμελούς επιτροπής αποτελούμενης από υψηλόβαθμα στελέχη της Ελληνικής Αστυνομίας. Η ανωτέρω άδεια δεν μεταβιβάζεται, ισχύει για πέντε (5) χρόνια και ανανεώνεται για ίσο χρονικό διάστημα, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της αρχικής χορήγησης»[4].

2. Άδειες εργασίας προσωπικού Ι.Ε.Π.Υ.Α.

Σχετικά με το προσωπικό των Ι.Ε.Π.Υ.Α. βάσει του άρθρου 3 του Νόμου 3707/2008  απαιτείται έκδοση αδείας εργασίας κατόπιν υποβολής δικαιολογητικών «η οποία εκδίδεται από την Διεύθυνση του νομού ή την Διεύθυνση Ασφαλείας του τόπου κατοικίας του, εφόσον συντρέχουν στο πρόσωπο του αιτούντος οι απαιτούμενες προϋποθέσεις. Η άδεια εργασίας είναι προσωπική, ισχύει για πέντε (5) χρόνια και ανανεώνεται για ίσο χρονικό διάστημα εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της αρχικής χορήγησης»[5]. Ειδική άδεια απαιτείται για όσους προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε αεροδρόμια της χώρας, η οποία εκδίδεται από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας βάσει του Εθνικού Κανονισμού Ασφάλειας Πολιτικής Αεροπορίας.

Δ. Ιστορική αναδρομή και εξέλιξη της ιδιωτικής ασφάλειας

Είναι κοινός τόπος ότι ο θεσμός της ιδιωτικής ασφάλειας έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Η ιδιωτική ασφάλεια προηγήθηκε της δημόσιας επειδή η δημόσια τάξη προήλθε μέσα από ολοκληρωμένες και οργανωμένες πολιτείες (Purpura & Κυριακάκης, 2005: 52). Μάλιστα, στο βιβλίο του Πλάτωνα με τίτλο: «Πολιτεία» διατυπώνονται ολόκληρες προτάσεις για την αγωγή και την παιδεία των φυλάκων κατά την αρχαιότητα σε τέτοιο βαθμό που γίνεται λόγος για την «επιστήμη των φυλάκων» (Purpura & Κυριακάκης, 2005: 52).

Ωστόσο, ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλειας οργανωμένα υπό την μορφή των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφαλείας εμφανίζεται στην Αμερική από τα μέσα του 19ου Αιώνα μ.Χ. (Dempsey, 2008, Ηess, 2009) ενώ στην Ευρώπη στις αρχές του 20ου αιώνα μ.Χ. με χώρες όπως η Γερμανία (1901) και η Δανία (1901). Η εξάπλωση όμως του κλάδου σε παγκόσμια κλίμακα, φαίνεται να ανθίζει από τις αρχές της δεκαετίας του ΄70» (Άνθης, 2004: 11).

Αναφορικά με την κατάσταση στην Ελλάδα η λειτουργία του επαγγέλματος έχει την αφετηρία της στα μέσα της δεκαετίας του ΄70. Αρχικά, οι Ι.Ε.Π.Υ.Α., εκείνο το χρονικό διάστημα παρείχαν τις ακόλουθες υπηρεσίες: ασφαλή μεταφορά χρημάτων, αξιών και πολυτίμων αντικειμένων (με ειδικά θωρακισμένα οχήματα για τον σκοπό αυτό), φύλαξη προσωπικού και εγκαταστάσεων από πυρκαγιές, ατυχήματα και εγκληματικές ενέργειες, με φύλακες σταθερών σημείων και εποχούμενες περιπολούσες φυλάξεις (patrol), φύλαξη πρεσβειών και τραπεζών, φύλαξη φυσικών προσώπων με παροχή σωματοφυλάκων και συνοδών, εγκατάσταση συστημάτων συναγερμού και επιτήρησης μέσω κλειστού κυκλώματος με κάμερες και λίγο αργότερα τη λειτουργία κέντρων λήψης σημάτων συναγερμού και ενημέρωσης των αρχών (ΕΚΕΠΙΣ, 2006: 11).

Ε. Γενική περιγραφή των τάσεων του κλάδου της ιδιωτικής ασφάλειας στην ελληνική αγορά

Στην Ελλάδα ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλειας εμφανίζεται σχεδόν σε όλους του κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας. Έχει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και διαρκώς επεκτείνεται σε ένα όλο και ευρύτερο φάσμα δράσεων. Βασικός λόγος της ανοδικής αυτής τάσης είναι η εκχώρηση δικαιωμάτων και μέρους των καθηκόντων της δημόσιας τάξης και ασφάλειας στις Ι.Ε.Π.Υ.Α., οι οποίες προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε όλους πλέον τους κλάδους της οικονομίας του ιδιωτικού αλλά και του δημοσίου τομέα. Ειδικότερα, το προσωπικό ιδιωτικής ασφαλείας απασχολείται πλέον και σε φυλάξεις με χαρακτήρα δημόσιας τάξεως ή χώρων γενικώς προσιτών στο κοινό (όπως νοσοκομεία, εμπορικά κέντρα, λαϊκές αγορές, πολυκαταστήματα, κ.ά.) (ΕΚΕΠΙΣ, 2006: 12). Ακόμα αρχίζει να επικρατεί η διεθνής πρακτική για χρήση ιδιωτικού προσωπικού ασφάλειας προς προστασία διαφόρων μεταφορικών μέσων (από πειρατεία, ομηρία, τρομοκρατική ενέργεια και κάθε είδους απειλή και έκτακτη ανάγκη) όπως αεροσκαφών εν πτήση, πλοίων εν πλω, τρένων κατά την εκτέλεση δρομολογίων τους, καθώς και την ασφάλεια σιδηροδρομικών σταθμών, αεροδρομίων, λιμανιών και δικτύων αυτών (ΕΚΕΠΙΣ, 2006: 12).

Αξίζει να επισημανθεί ότι οι Ι.Ε.Π.Υ.Α. με το προσωπικό τους έχουν αναλάβει την ασφάλεια των αθλητικών εκδηλώσεων βάσει σχεδιασμού κατά της αθλητικής βίας στα γήπεδα, κατόπιν διευκρινιστικών διατάξεων[6]. Επιπρόσθετα, ο χρηματοπιστωτικός κλάδος και ειδικά ο τραπεζικός, χρησιμοποιεί όλο και πιο συχνά το προσωπικό των Ι.Ε.Π.Υ.Α. σε επίπεδο σταθερών φυλάξεων και χρηματαποστολών καθώς και στον χρηματικό ανεφοδιασμό των Αυτόματων Μηχανημάτων Ανάληψης Μετρητών (ΕΚΕΠΙΣ, 2006: 13).

Επίσης, αρκετοί είναι οι Δήμοι και οι υπηρεσίες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που αναθέτουν σε προσωπικό ιδιωτικής ασφαλείας την περιφρούρησή των χώρων και εγκαταστάσεών τους μέσω εποχούμενης φύλαξης (Patrols), προβαίνοντας στην επιτήρηση των δημόσιων χώρων και εγκαταστάσεων και την ενημέρωση των αρχών κατά τον εντοπισμό παράνομων ενεργειών, καθώς και την πυρασφάλεια των ευαίσθητων περιοχών στα όρια του Δήμου ή των οικισμών.

ΣΤ. Περιγραφή υπάρχουσας κατάστασης της απασχόλησης

Στον ελληνικό χώρο, όπως αναφέρθηκε πρωτύτερα, ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλειας ξεκινά την ανάπτυξή του από την δεκαετία του ’70, αλλά γνωρίζει αλματώδη εξέλιξη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, όπου και εμφανίζονται στον χώρο εκατοντάδες Ι.Ε.Π.Υ.Α. Το 2007 είχαν καταγραφεί 1.000 Ι.Ε.Π.Υ.Α. με αριθμό υπαλλήλων άνω των 35.000 (σταθερής και εποχιακής απασχόλησης)[7].

Το 2012 έχουν καταγραφεί 2.150 περίπου επιχειρήσεις με άδεια λειτουργίας και 45.000 άτομα με άδειες εργασίας. Μία σύντομη ανάλυση του μεριδίου απασχόλησης των Ι.Ε.Π.Υ.Α.  στην ελληνική αγορά κατά το 2012, έχει ως εξής (ICAP Group, 2014):

• Τρεις (3) επιχειρήσεις με κύριο μερίδιο στην αγορά και προσωπικό άνω των χιλίων πεντακοσίων (1500) υπαλλήλων.
• Τρεις (3) επιχειρήσεις με προσωπικό επτακόσιους (700) υπαλλήλους.
• Τέσσερις (4) επιχειρήσεις με προσωπικό τετρακόσιους (400) υπαλλήλους.
• Δέκα (10) επιχειρήσεις με προσωπικό εκατόν πενήντα (150) υπαλλήλους.
• Δεκάδες επιχειρήσεις με προσωπικό μέχρι είκοσι (20) υπαλλήλους.

Ζ. Οικονομικοί δείκτες

Είναι γεγονός ότι η ελληνική αγορά των ιδιωτικών υπηρεσιών ασφαλείας και ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Ενδεικτικά, αναφέρονται παρακάτω κάποια οικονομικά δεδομένα:

• Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της κλαδικής μελέτης της ICAP Group (2014), η συνολική εγχώρια αγορά των ιδιωτικών υπηρεσιών ασφαλείας (βάσει αξίας) αυξήθηκαν μεταξύ 1998 και 2009, με μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 19,2%. Το 2009, ιδίως, υπήρξε μια αύξηση της τάξης του 6,6% από το 2008.
• Οι υπηρεσίες φύλαξης αντιπροσωπεύουν τη μερίδα του λέοντος της συνολικής εγχώριας αγοράς κατά τη διάρκεια των τελευταίων έξι ετών. Ειδικότερα, η αγορά των υπηρεσιών φύλαξης είχε μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 9,5% ανά έτος 2004 – 2009. Η παραπάνω κατηγορία αντιπροσώπευε το 59,2% της συνολικής αξίας της αγοράς το 2009.
• Η μεταφορά χρημάτων και η μεταφορά πολύτιμων αντικειμένων είχαν μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 11,8% την περίοδο αυτή, κερδίζοντας ένα μερίδιο 11,2% της συνολικής αγοράς το 2009.
• Ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας και οι υπηρεσίες κέντρου ελέγχου συναγερμού έχουν επίσης σημαντικά μερίδια αγοράς. Συγκεκριμένα, η αγορά των ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας (συμπεριλαμβανομένων και των κέντρων ελέγχου συναγερμού) προχώρησε με μέσο ετήσιο ρυθμό 15,8% το 2004-2009, φθάνοντας σε ποσοστό 19,9% το 2009.
• Η ασφάλεια των αεροδρομίων και αεροπορικών υπηρεσιών ασφαλείας έχει σημειώσει ανάπτυξη (με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξεως του 11,7% μεταξύ 2004 και 2009) και αντιπροσώπευε το 9,7% της συνολικής αξίας για το 2009.
• Οι επιχειρήσεις μεγάλου μεγέθους στον τομέα των ιδιωτικών υπηρεσιών ασφαλείας είναι λίγες. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του κλάδου είναι η διαφοροποίηση μεταξύ του φάσματος των προϊόντων και των υπηρεσιών που προσφέρονται από κάθε εταιρεία. Αρκετές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών ασφαλείας ασχολούνται με την εισαγωγή και πώληση ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας (συναγερμούς, κλειστά κυκλώματα τηλεόρασης κ.λπ.).
• Μεταξύ των βασικών παραγόντων της ζήτησης για παροχή υπηρεσιών ιδιωτικής ασφάλειας είναι η ανάπτυξη των επιχειρήσεων, καθώς και η ολοκλήρωση και λειτουργία μεγάλων έργων και επενδύσεων από το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα (μεγάλα εμπορικά κέντρα, κυβερνητικά κτίρια, δημόσια έργα κ.λπ.). Επίσης, τα αυξημένα επίπεδα της εγκληματικότητας διαμορφώνουν τη ζήτηση για ιδιωτικές υπηρεσίες ασφαλείας και ηλεκτρονικών συστημάτων, δεδομένου ότι επιφέρει αισθήματα ανασφάλειας στον πληθυσμό.
• Οι πωλήσεις (σε αξία) των ηλεκτρονικών συστημάτων ασφαλείας από τις εταιρείες που λειτουργούν σε καθαρά εμπορική επιχείρηση (εισαγωγή, εμπορία, εγκατάσταση, συντήρηση), χωρίς να παρέχουν υπηρεσίες διαχείρισης κέντρου ελέγχου, έχουν βρεθεί σε άνοδο τα τελευταία χρόνια.

Η. Τάσεις και προοπτικές

Η τάση μεγέθυνσης του κλάδου στην αγορά είναι αλματώδης. Ένας από τους λόγους της ανοδικής αυτής τάσης, είναι η εφαρμογή της διεθνούς πρακτικής, δηλαδή της εκχώρησης δικαιωμάτων και μέρους των καθηκόντων της δημόσιας τάξης στις Ι.Ε.Π.Υ.Α. Στην ελληνική περίπτωση, οι Ι.Ε.Π.Υ.Α. αναγνωρίζουν και δραστηριοποιούν, ως κυριότερες ειδικότητες με απασχόληση του μεγαλύτερου ποσοστού του προσωπικού τους, τις κάτωθι (ΕΚΕΠΙΣ, 2006: 16-17):

1. Ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας σταθερών σημείων για εγκαταστάσεις και φυσικά πρόσωπα.

Η εν λόγω ειδικότητα αποτελεί την πιο δυναμική αλλά και την πιο πολυπληθή κατεύθυνση του κλάδου.

Στη συγκεκριμένη ειδικότητα περιλαμβάνονται οι παρακάτω θέσεις εργασίας:

– Ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας βιομηχανικών χώρων (βιομηχανίες και βιοτεχνίες).

– Ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας πολυκαταστημάτων, εμπορικών κέντρων και αλυσίδων λιανικού εμπορίου.

– Ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας μαζικών εκδηλώσεων (καλλιτεχνικών, αθλητικών, πολιτιστικών).

– Ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας διαχείρισης κτιρίων.

– Ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας οικιών, οικισμών και χωριών.

– Ιδιωτικό προσωπικό ασφάλειας στόχων υψηλής ευθύνης (όπως πρεσβειών και γενικώς διπλωματικών αποστολών).

Επιπλέον, περιλαμβάνονται οι θέσεις εργασίας που αντιστοιχούν στο ιδιωτικό προσωπικό παροχής υπηρεσιών ασφαλείας Αεροδρομίων (Ελεγκτές Ασφαλείας Αερομεταφορών), σιδηροδρομικών εγκαταστάσεων και συρμών, λιμένων και εν γένει λιμενικών εγκαταστάσεων.

2. Ιδιωτικό προσωπικό παροχής υπηρεσιών ασφαλείας χρηματαποστολών, μεταφοράς χρημάτων, αξιών και πολυτίμων αντικειμένων στο οποίο εντάσσονται οι ακόλουθες θέσεις εργασίας.

– Ιδιωτικό προσωπικό παροχής υπηρεσιών ασφαλείας – Οδηγοί χρηματαποστολών.

– Ιδιωτικό προσωπικό παροχής υπηρεσιών ασφαλείας – Συνοδοί χρηματαποστολών.

– Ιδιωτικό προσωπικό παροχής υπηρεσιών ασφαλείας – Καταμετρητές χρημάτων.

– Ιδιωτικό προσωπικό παροχής υπηρεσιών ασφαλείας – Ανεφοδιαστές ΑΤΜ.

– Ιδιωτικό προσωπικό παροχής υπηρεσιών ασφαλείας – Υπάλληλοι θησαυροφυλακίου.

3. Ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας εποχούμενης φύλαξης (ελεγκτών σημείων και μονάδων άμεσης επέμβασης γνωστών στον κλάδο ως “Patrol”).
4. Ιδιωτικό προσωπικό Ασφαλείας Κεντρικού Σταθμού και Λήψης Σημάτων.

Θ. Εκπαιδευτικό επίπεδο

Σχετικά με το εκπαιδευτικό επίπεδο των εργαζομένων στον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλειας προκύπτει ότι απασχολούνται κατά κύριο λόγο απόφοιτοι δημοτικού σε ποσοστό 15%, απόφοιτοι γυμνασίου σε ποσοστό 30%, απόφοιτοι λυκείου και σχολών μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε ποσοστό 45% και 10% απόφοιτοι σχολών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα δεδομένα αυτά διαφοροποιούνται ως προς το προσωπικό των Κέντρων Λήψης Σημάτων όπου η πλειοψηφία είναι απόφοιτοι λυκείου και ανωτάτων σχολών (ΕΚΕΠΙΣ, 2006: 17). Τα τελευταία τρία χρόνια, μεταξύ άλλων και λόγω της οικονομικής κρίσης, απασχολούνται στον κλάδο άτομα με υψηλά τυπικά προσόντα (απόφοιτοι σχολών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης).

Ως προς την απασχόληση των γυναικών στον κλάδο, το 2007 καταγράφηκε ραγδαία είσοδός τους που αγγίζει το 10% των απασχολούμενων στον κλάδο (ΕΚΕΠΙΣ, 2006: 17). Το 2012, το ποσοστό έχει αυξηθεί σε 20% περίπου.

Ι. Διεθνείς τάσεις του κλάδου της ιδιωτικής ασφάλειας

Οι διεθνείς αναφορές για τις τάσεις που έχουν παρατηρηθεί στον συγκεκριμένο κλάδο είναι οι κάτωθι (ΕΚΕΠΙΣ, 2006: 17, Dempsey, 2008, Ηess, 2009):

1. Ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας εγκαταστάσεων, περιουσιών και προσώπων (γραφείων, οικιών, καταστημάτων, τραπεζών, εξωτερικοί περίμετροι, αλυσίδες καταστημάτων κ.λπ.) στατικό ή κινούμενο, με πεζή περίπολο καθώς και με περίπολα οχήματα.
2. Ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας των εποχούμενων φυλάξεων “Patrol” ως ελεγκτών σημείων και μονάδων άμεσης επέμβασης.
3. Ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας ως συνοδοί και οδηγοί χρηματαποστολών, για μεταφορά χρημάτων, αξιών και πολυτίμων αντικειμένων, συμπεριλαμβανομένου των υποειδικοτήτων τους.
4. Ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας ελεγκτών μέσων αερομεταφοράς και στόχων υψηλής ευθύνης (αεροδρόμια, λιμένες, πρεσβείες, διεθνείς οργανισμοί, εγκαταστάσεις υψηλού κινδύνου, υποδομές ζωτικής σημασίας-κρίσιμες υποδομές κ.λπ.).
5. Ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας χειριστών σκύλων ασφάλειας και ανίχνευσης.
6. Σωματοφύλακες και συνοδοί ασφαλείας υψηλών προσώπων (VIPs).
7. Τεχνικοί υπάλληλοι, εγκαταστάτες συναγερμού και συντήρησης των συστημάτων ασφάλειας.
8. Ιδιωτικό προσωπικό ασφαλείας επί διαφόρων μεταφορικών μέσων διασφάλισής τους από πειρατεία, ομηρία ή τρομοκρατική ενέργεια καθώς και φύλαξη των δικτύων αυτών (όπως αεροσκάφη, πλοία, τρένα κ.λπ.).
9. Σύμβουλοι ασφάλειας.

Σύμφωνα με ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η βιομηχανία ασφάλειας είναι τομέας με σημαντικό δυναμικό ανάπτυξης και απασχόλησης. Την τελευταία δεκαετία η παγκόσμια αγορά υπηρεσιών ασφάλειας σχεδόν δεκαπλασιάστηκε σε μέγεθος, από 10 δισεκατομμύρια ευρώ σε 100 δισεκατομμύρια ευρώ το 2011 (Ευρωπαϊκή Επιτροπή 2012: 2). Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αγοράς περιλαμβάνει βεβαίως την παραγωγή και προσφορά προϊόντων και τεχνολογιών ασφάλειας, με πρωτοπόρες χώρες στον τομέα αυτό τις Η.Π.Α. καθώς και ανεπτυγμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Γαλλία).

Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2012: 5) αναφέρει ότι η αγορά ασφάλειας έχει τρία βασικά χαρακτηριστικά:

• Είναι εξαιρετικά κατακερματισμένη αγορά που διαιρείται με βάση τα εθνικά ή ακόμη και τα περιφερειακά σύνορα. Η ιδιωτική ασφάλεια, η οποία είναι ένας από τους πιο ευαίσθητους τομείς άσκησης πολιτικής, είναι παράλληλα ένας από τους τομείς στους οποίους τα κράτη μέλη δεν έχουν καταφέρει να αναπτύξουν εναρμονισμένες διαδικασίες πιστοποίησης και προτύπων.
• Είναι μια θεσμική αγορά. Μεγάλο μέρος της αγοράς ασφάλειας είναι θεσμική αγορά, δηλ. οι αγοραστές είναι σε μεγάλο ποσοστό δημόσιες αρχές. Ακόμη και σε τομείς στους οποίους η αγορά ασφάλειας είναι εμπορική αγορά, οι απαιτήσεις ασφάλειας εξακολουθούν, σε μεγάλο βαθμό, να τίθενται σε ένα πλαίσιο αυστηρής νομοθεσίας. Η συνθήκη αυτή εμποδίζει την αγορά να αναπτύξει νέους πρωτοπόρους τομείς έρευνας και αγοράς που ξεφεύγουν από το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο.
• Έχει έντονη κοινωνική διάσταση. Η ασφάλεια δεν είναι μόνο μία από τις βασικές ανάγκες των ανθρώπων αλλά και ένας εξαιρετικά ευαίσθητος τομέας. Τα μέτρα και οι τεχνολογίες ασφάλειας μπορούν να έχουν συνέπειες για τα θεμελιώδη δικαιώματα και συχνά προκαλούν φόβο για πιθανή παραβίαση της ιδιωτικής ζωής. Ως εκ τούτου, το επίπεδο της κοινωνικής αποδοχής και της ζήτησης για τις Ι.Ε.Π.Υ.Α. διαφέρει από κράτος σε κράτος.

Τα παραπάνω τρία χαρακτηριστικά ισχύουν και στην περίπτωση της Ελλάδας. Ένα μάλιστα πρόσθετο χαρακτηριστικό στην ελληνική περίπτωση, είναι ότι σε ένα σημαντικό βαθμό το ίδιο το κράτος έχει σημαντικό ρόλο στη ζήτηση προϊόντων ιδιωτικής ασφάλειας. Μεγάλα ποσά του κρατικού προϋπολογισμού διατίθενται για την παροχή υπηρεσιών ασφάλειας από ιδιωτικές επιχειρήσεις και ιδίως για τη φύλαξη δημόσιων κτιρίων, υπουργείων, κυβερνητικών οργανισμών, επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας, λιμανιών, αεροδρομίων, κ.λπ. (Ζέρβας, 2011).

Συγκρίνοντας την αγορά της Ελλάδας με άλλες αλλοδαπές αγορές κρατών της Ευρώπης, σύμφωνα με πανευρωπαϊκή συγκριτική μελέτη για το έτος 2011, διαπιστώνονται τα παρακάτω αποτελέσματα (Confederation of European Security Services, 2011):

• Ανάμεσα στα 35 κράτη που ερευνήθηκαν, με κριτήριο τον ετήσιο τζίρο της αγοράς ασφάλειας, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 23 θέση, με διακινούμενο τζίρο τα 275 εκ. ευρώ.
• Με κριτήριο τον αριθμό των Ι.Ε.Π.Υ.Α., η Ελλάδα καταλαμβάνει την 14η θέση (1.200 εταιρείες σύμφωνα με τα στοιχεία μέχρι το 2010). Το 2012 έχουν καταγραφεί 2.150 περίπου εταιρείες.
• Με κριτήριο των αριθμό των απασχολούμενων υπαλλήλων, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 15η θέση (30.000 υπάλληλοι σύμφωνα με τα στοιχεία μέχρι το 2010). Επίσης, η μέση αναλογία προσωπικού ανά εταιρεία είναι 25 υπάλληλοι, αριθμός που κατατάσσει την Ελλάδα στην 24η θέση.
• Ο μέσος όρος μισθού των υπαλλήλων ιδιωτικής ασφάλειας για το έτος 2011, είναι 700€, κατατάσσοντας την Ελλάδα στην 17η θέση.
• Η ποσοστιαία εκπροσώπηση των γυναικών ως υπάλληλοι στη συγκεκριμένη αγορά κυμαίνεται για την Ελλάδα στο 20%, η οποία αποτελεί και τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
• Η αναλογία του πληθυσμού προς έναν υπάλληλο στην Ελλάδα είναι 376 προς 1 κατατάσσοντας την Ελλάδα στην 17η θέση. Αντίστοιχα η αναλογία πληθυσμού προς έναν αστυνομικό είναι 226 προς 1, κατατάσσοντας την Ελλάδα στην 26η θέση.

Κ. Προβλήματα του κλάδου της ιδιωτικής ασφάλειας – Ανησυχίες και προβληματισμοί

Υπογραμμίζεται ότι η εντυπωσιακά ποσοτική αύξηση του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας και των Ι.Ε.Π.Υ.Α. δε συνοδεύτηκε με την ποιοτική αναβάθμιση του κλάδου. Σε αντίθεση, το προσωπικό στη μεγάλη του πλειοψηφία αντιμετωπίζει αρκετά και σοβαρά προβλήματα. Μέχρι σήμερα, η εκπαίδευση του προσωπικού καθοριζόταν από τις «απαιτήσεις» των πελατών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία εργαζομένων πολλών ταχυτήτων, ήτοι:

• Τουςεκπαιδευμένους και ικανοποιητικά καταρτισμένους επαγγελματίες, υψηλά αμειβόμενους και με μακροχρόνια εμπειρία στον κλάδο.
• Τους εργαζόμενους με μηδαμινή ή ελάχιστη εκπαίδευση, χαμηλά αμειβόμενους (η συντριπτική πλειοψηφία αμείβεται με το κατώτερο όριο αμοιβής), που αντιμετωπίζουν το επάγγελμα ως προσωρινή λύση ανάγκης.

Επιπλέον, σε αρκετές περιπτώσεις, παρατηρείται εκμετάλλευση του υψηλού ποσοστού ανεργίας, καταστρατήγηση των διατάξεων περί κατώτερου μισθού και παρέχονται ακόμη χαμηλότερες αμοιβές, από τις προβλεπόμενες, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Επίσης, είναι γεγονός η υπενοικίαση προσωπικού από εταιρεία σε εταιρεία καθώς και η ύπαρξη ανασφάλιστων ή μερικώς ασφαλισμένων εργαζομένων.

Αναπόφευκτο επακόλουθο της πρόσληψης προσωπικού χαμηλού κόστους είναι η παροχή χαμηλής ποιότητας υπηρεσιών. Δεν παραγνωρίζεται βέβαια το γεγονός ότι οι κανόνες της αγοράς επιβάλουν με τον τρόπο τους, κατά τις σχετικές προκηρύξεις διαγωνισμών, ως βασικό κριτήριο επιλογής το χαμηλότερο κόστος, οδηγώντας τις εταιρείες να περιορίζουν τις αμοιβές κάτω από τα όρια της νομιμότητας.

Δεν πρέπει να παραληφθεί να αναφερθεί ότι η προσφυγή των πολιτών στην ιδιωτική ασφάλεια μπορεί να ενέχει σοβαρές επιπτώσεις. Η χρησιμοποίηση της ιδιωτικής ασφάλειας από την πλευρά των πλούσιων πολιτών δημιουργεί ένα χάσμα και μία όξυνση των ανισοτήτων μεταξύ των πλούσιων οικονομικά τάξεων και των οικονομικά ασθενέστερων. Συγκεκριμένα, οι πολίτες που δεν είναι εύποροι αρκούνται στην ασφάλεια που τους παρέχει το κράτος, εν αντιθέσει με τους πλούσιους πολίτες που έχουν τη δυνατότητα προσφυγής στις Ι.Ε.Π.Υ.Α. Όμως, κατ’ αυτόν τον τρόπο, διευρύνεται και ενισχύεται ο κοινωνικός αποκλεισμός των ασθενέστερων οικονομικά τάξεων. Μία άλλη σοβαρή συνέπεια είναι η «ιδιωτικοποίηση» της ασφάλειας, η αντιμετώπιση δηλαδή της ασφάλειας ως ένα καταναλωτικό αγαθό και η ανάπτυξη ιδιωτικών πεδίων διαχείρισης του φόβου και της ανασφάλειας (Παπαθεοδώρου, 2005β).

Στο πλαίσιο των παραπάνω παραδοχών, τα βασικά προβλήματα του κλάδου της ιδιωτικής ασφάλειας επικεντρώνονται στα παρακάτω:

• Επί τρεις δεκαετίες δεν υπήρξε επαρκές και σαφές οριοθετημένο νομοθετικό πλαίσιο για τον τρόπο λειτουργίας των Ι.Ε.Π.Υ.Α.
• Η εκπαίδευση-κατάρτιση του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας μέχρι και το 2012 ήταν ελλιπής έως σχεδόν ανύπαρκτη.
• Ελλιπής υποστήριξη του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας από τις Ι.Ε.Π.Υ.Α. σε επίπεδο παροχής υλικοτεχνικής υποδομής (π.χ. αλεξίσφαιρο γιλέκο, ασύρματος, στολή, εξοπλισμός).
• Ασαφές, κάποιες φορές, πεδίο δραστηριότητας των Ι.Ε.Π.Υ.Α. (υποχρεώσεις-δικαιώματα-αρμοδιότητες του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας).
• Μικρή κοινωνική αναγνώριση του κλάδου που σε αρκετές περιπτώσεις αγγίζει τα όρια της υποτίμησης και του χλευασμού του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας από την κοινή γνώμη.
• Οι συνθήκες εργασίας είναι ψυχοφθόρες και επικίνδυνες με χαμηλές αποδοχές και σε κάποιες περιπτώσεις το προσωπικό είναι σε καθεστώς ανασφάλιστης «μαύρης» εργασίας.
• Το μορφωτικό επίπεδο του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας είναι σχετικά χαμηλό, γεγονός που επηρεάζει καθοριστικά την «εικόνα» του κλάδου στην κοινή γνώμη.

Οι προβληματισμοί και οι ανησυχίες για τη λειτουργία και δράση των Ι.Ε.Π.Υ.Α. και του προσωπικού τους, κατά την άποψή μας, έγκεινται στα εξής:

• Αυξημένες αρμοδιότητες, ευρύ πλαίσιο καθηκόντων που συνεπάγεται αρκετές δεξιότητες και γνώσεις στο πεδίο ασφάλειας χωρίς να υπάρχει το αντίστοιχο θεωρητικό και πρακτικό υποβάθρο σε μεγάλο μέρος του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας.
• Οι τεχνολογίες και τα συστήματα ασφάλειας που χρησιμοποιούν οι Ι.Ε.Π.Υ.Α. μπορεί να πλήξουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες (λ.χ. δικαιώματα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, δικαίωμα προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, δικαίωμα προστασίας της ιδιωτικότητας ή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας) σε περίπτωση λανθασμένης ή/και αλόγιστης χρήσης τους από το προσωπικό τους.
• Πιθανή παραβίαση των ατομικών ελευθεριών και των δικαιωμάτων των πολιτών λόγω έλλειψης γνώσεων του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας σε νομικά θέματα, σε περιπτώσεις σωματικού ελέγχου, σύλληψης, οπλοφορίας, περιπολίας, εκτέλεσης καθηκόντων κ.λπ.
• Έχουν καταγραφεί περιπτώσεις που το προσωπικό των Ι.Ε.Π.Υ.Α. συνδέεται με το οργανωμένο έγκλημα και με παράνομες δραστηριότητες καθώς και με ακροδεξιές παρατάξεις και ιδεολογίες.
• Έχουν σημειωθεί περιπτώσεις απασχόλησης ακατάλληλων για τον κλάδο υπαλλήλων (χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών, άτομα με μειωμένες ικανότητες, άτομα χωρίς την προβλεπόμενη άδεια εργασίας).
• Η κοινή γνώμη σε ένα μεγάλο ποσοστό υποτιμά και απαξιώνει τον συγκεκριμένο κλάδο, γεγονός που δε συμβάλει στη διαμόρφωση ενός ικανοποιητικού πλαισίου συνεργασίας και επικοινωνίας ανάμεσά τους και ως εκ τούτου δυσχεραίνει την εφαρμογή πρακτικών και ενεργειών που σχετίζονται με τα μοντέλα συμμετοχικής αντεγκληματικής πολιτικής.
• Η ασφάλεια έχει καταστεί ένα οικονομικό φαινόμενο, ένα φαινόμενο κατανάλωσης με κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές προεκτάσεις.

III. Συμπεράσματα και προτάσεις

Αδιαμφισβήτητα, τα τελευταία χρόνια καταγράφηκαν σημαντικές αλλαγές στον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλειας. Οι αυξημένοι ρυθμοί ανάπτυξης του κλάδου σε διεθνές επίπεδο, ως αποτέλεσμα της ανάγκης για επέκταση της ασφάλειας, δημιούργησαν νέες εργασιακές ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις στο πεδίο της ασφάλειας. Παράλληλα, ανέδειξαν την ανάγκη για σύγχρονα επαγγελματικά περιγράμματα των εργαζομένων στον κλάδο αυτό, που στηρίζονται στη σύγχρονη κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, σε κοινά πρότυπα και εργασιακές πρακτικές.

Η διεθνής και ευρωπαϊκή εμπειρία σε ένα παγκοσμιοποιημένο οικονομικό, κοινωνικό, πολιτισμικό και πολιτικό περιβάλλον, έχει οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι είναι αναγκαία η σύγκλιση του πλαισίου των επαγγελματικών καθηκόντων του «προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας» και η βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών από εργαζόμενους με κατοχυρωμένες επαγγελματικές γνώσεις και εμπειρία. Η κατάλληλη και ουσιαστική εκπαιδευτική διαδικασία που επιτελείται μέσω της κατάρτισης, αλλά και η εξέταση της γνώσης αυτής, καθώς και των δεξιοτήτων-ικανοτήτων που πιστοποιούνται, συνιστά έναν βασικό παράγοντα που συνεισφέρει σε κάθε επίπεδο[8].

Η πιστοποίηση του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας είναι μια διαδικασία εξαιρετικά σημαντική, καθώς αφορά δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενων που πρέπει να ανανεώσουν την άδεια εργασίας τους, αλλά και όλους όσους επιθυμούν να ενταχθούν στον κλάδο με την έκδοση νέας άδειας εργασίας. Η ειδικότητα «προσωπικό ιδιωτικής ασφάλειας» συγκαταλέγεται πλέον ανάμεσα στις ειδικότητες που συμπεριλαμβάνονται στο Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων και κατά συνέπεια στο αντίστοιχο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο. Ο τίτλος αυτός αναγνωρίζεται σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.[9]  Συγκεκριμένα, ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.) ως αποκλειστικά αρμόδιος για την πιστοποίηση επαγγελματιών της ειδικότητας προσωπικό ιδιωτικής ασφάλειας, οι οποίοι δε διαθέτουν αναγνωρισμένο επαγγελματικό τίτλο, έχει αναθέσει την οργάνωση και διενέργεια των εξετάσεων πιστοποίησης στο Κέντρο Μελετών Ασφάλειας (ΚΕ.ΜΕ.Α.) του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, στο πλαίσιο της συνεργασίας που έχει αναπτυχθεί, σύμφωνα με την κοινή απόφαση των αρμοδίων Υπουργών Προστασίας του Πολίτη, Παιδείας Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.

Το θεσμικό πλαίσιο που ορίζει τη διαδικασία διεξαγωγής των εξετάσεων από το ΚΕ.ΜΕ.Α., η εξεταστέα ύλη για την πιστοποίηση της επαγγελματικής επάρκειας του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας το οποίο δε διαθέτει κάποιο αναγνωρισμένο τίτλο, καθώς και ο τύπος του τίτλου επαγγελματικής πιστοποίησης που χορηγείται από τον Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π., περιγράφονται διεξοδικά στο δικτυακό τόπο του ΚΕ.ΜΕ.Α.[10]

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστούν τα οφέλη της λειτουργίας των Ι.Ε.Π.Υ.Α., τα οποία σε γενικές γραμμές συνοψίζονται στα ακόλουθα:

• Συμβολή στην πρόληψη και αποτροπή των παράνομων πράξεων.
• Συμβολή στην εμπέδωση του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών.
• Μείωση των ευκαιριών διάπραξης έκνομων ενεργειών μέσω της εμφανούς παρουσίας.
• Συνεργασία με την Αστυνομία για την πρόληψη της εγκληματικότητας (επικουρικός ρόλος).
• Ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
• Νέες θέσεις εργασίας – καταπολέμηση της ανεργίας.

Οι προτάσεις που κατατίθενται στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης είναι οι κάτωθι:

• Αναγνώριση της χρησιμότητας και του ρόλου του κλάδου της ιδιωτικής ασφάλειας από την κοινή γνώμη μέσα από την ενημέρωση και ευαισθητοποίησή της (αποσαφήνιση γκρίζων σημείων-αποτελεσματική επικοινωνιακή στρατηγική και πολιτική) τόσο από τις Ι.Ε.Π.Υ.Α. όσο και από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς.
• Διαμόρφωση Κώδικα Δεοντολογίας του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας και των Ι.Ε.Π.Υ.Α.
• Κατάρτιση επικαιροποιημένου μητρώου με το πιστοποιημένο προσωπικό του κλάδου της ιδιωτικής ασφάλειας.
• Εφαρμογή της νομοθεσίας και αυστηροποίησή της σε περιπτώσεις που οι Ι.Ε.Π.Υ.Α. την παραβιάζουν, ιδίως, σε περιπτώσεις παράνομης οπλοκατοχής, οπλοφορίας και έλλειψης της κατάλληλης υλικοτεχνικής υποδομής.
• Διενέργεια τακτικών, εξειδικευμένων και εξατομικευμένων, ανάλογα με τη φύλαξη, εκπαιδεύσεων του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας από τις Ι.Ε.Π.Υ.Α. αλλά και από κρατικούς φορείς και οργανισμούς, όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο.
• Αναθεώρηση και βελτίωση του τρόπου εξέτασης των γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας.
• Πιστοποίηση (κρατική) ειδικών σεμιναρίων σε εξειδικευμένα αντικείμενα (λ.χ. ένοπλος φρουρός στα πλοία, προστασία επισήμων, προσωπικό ιδιωτικής ασφάλειας σε λιμένες και αερολιμένες καθώς και σε αθλητικές υποδομές).
• Έμφαση στην καθημερινή πρακτική (πρακτική άσκηση) κατά τη διάρκεια των εκπαιδεύσεων του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας.
• Έλεγχος των προσλήψεων στις Ι.Ε.Π.Υ.Α. και διενέργεια αιφνίδιων ελέγχων σε φυλάξεις από την Ελληνική Αστυνομία.
• Διαμόρφωση πλαισίου συνεργασίας με τους φορείς δημόσιας δύναμης και ασφάλειας (Ελληνική Αστυνομία, Πυροσβεστικό Σώμα, Λιμενικό Σώμα, Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας κ.λπ.).
• Η εκπαίδευση του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας θα πρέπει να στηρίζεται σε μία ανθρωποκεντρική προσέγγιση με γνώμονα το σεβασμό και τη διασφάλιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

      Τέλος, κατά την εκτίμησή μας, είναι εξόχως σημαντικό για την πρόοδο και ανάπτυξη του κλάδου να διενεργηθούν μελέτες και έρευνες σε σχέση με:

• Τις στάσεις και αντιλήψεις της κοινής γνώμης για το ρόλο και τις αρμοδιότητες του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας.
• Τις στάσεις του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας για το ρόλο και τις αρμοδιότητές τους στο πλαίσιο εξάσκησης των καθηκόντων τους.
• Τις στάσεις του προσωπικού των αρχών επιβολής του Νόμου (αστυνομία κ.λπ.) σε σχέση με το ρόλο και τις αρμοδιότητες του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας και το πλαίσιο της μεταξύ τους αποτελεσματικής επικοινωνίας και συνεργασίας.
• Τις στάσεις των εκπαιδευτών και της ακαδημαϊκής κοινότητας για τη διαδικασία κατάρτισης και πιστοποίησης του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας.
• Τις διαδικασίες πιστοποίησης και κατάρτισης του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο με συγκριτική προσέγγιση και οπτική.
• Την κατάρτιση και αξιοποίηση των επαγγελματικών περιγραμμάτων του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο με συγκριτική προσέγγιση και οπτική.

Έχουμε την πεποίθηση ότι η συγκρότηση και υλοποίηση του επαγγελματικού περιγράμματος της ειδικότητας προσωπικό ιδιωτικής ασφάλειας που έλαβε χώρα το 2006, η θεσμοθέτηση της εκπαίδευσης-κατάρτισης του προσωπικού ιδιωτικής ασφάλειας που εφαρμόστηκε, επί της ουσίας, το 2012, καθώς και η επαρκής νομοθετική κατοχύρωση του επαγγέλματος, αναμφίβολα, θα συντελέσουν σε μεγάλο βαθμό στη λειτουργικότητα, κοινωνική χρησιμότητα και ανάπτυξη του κλάδου της ιδιωτικής ασφάλειας στην Ελλάδα.

1. IV. Αντί επιλόγου

Απώτερος σκοπός της λειτουργίας της ιδιωτικής ασφάλειας είναι ο έλεγχος, η επιτήρηση, η πρόληψη και η αποτροπή ενδεχόμενων απειλών και εγκληματικών ενεργειών που μπορεί να προέλθουν από ανθρωπογενείς και μη ανθρωπογενείς κινδύνους, η εμπέδωση του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών σε προσωπικό επίπεδο αλλά και σ’ επίπεδο δημόσιας τάξης και ασφάλειας και τέλος η ενίσχυση και τόνωση της κοινωνικής συνοχής, καταδεικνύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο, μεταξύ άλλων και την κοινωνική – οικονομική χρησιμότητα του κλάδου.

Αξίζει να επισημανθεί ότι πίσω από την έξαρση των φαινομένων βίας, ανομίας και αταξίας στην ελληνική κοινωνία δεν υποκρύπτεται μόνο η οικονομική κρίση και οι κοινωνικές της προεκτάσεις, αλλά κυρίως η κατάρρευση ενός ολόκληρου συστήματος θεσμών, αξιών και αρχών. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι η διαμόρφωση ενός έντονου αισθήματος ανασφάλειας που οδηγεί στη συγκρότηση μιας «κουλτούρας φόβου». «Υπό τις συνθήκες αυτές, η εμπέδωση μιας «κουλτούρας ελέγχου», όπου οι τρομοκρατημένοι πολίτες παραιτούνται οικειοθελώς από βασικά κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, απέχει μόλις ένα βήμα» (Καρύδης, 2009: 15).

      Πλέον πια, σε κάποιο βαθμό, η ευθύνη διαχείρισης της αντικοινωνικής συμπεριφοράς, της αταξίας και κάποιων μορφών μικροεγκληματικότητας έχει μετατεθεί από τις αρχές επιβολής του νόμου στην ιδιωτική ασφάλεια. Συνεπώς, η ανάπτυξη της ιδιωτικής ασφάλειας στο πεδίο του κοινωνικού ελέγχου είχε ως συνέπεια αφενός τον περιορισμό του ρόλου του κράτους και αφετέρου μια αυξημένη ζήτηση για εξατομικευμένη ασφάλεια. Στο πλαίσιο αυτό, βάσιμα μπορεί να υποστηριχθεί ότι όσο αναπτύσσεται ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλειας, χωρίς να διασφαλίζεται η προάσπιση των θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων και η τήρηση της νομοθεσίας, τόσο συχνότερα θα δημιουργούνται συγκρούσεις αρμοδιοτήτων μεταξύ δημόσιας και ιδιωτικής αστυνομίας (Μαγγανάς, 2001) και ενδεχόμενα παραβίαση των ατομικών ελευθεριών των πολιτών.

Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να τονιστεί ότι οι «ασφαλείς πόλεις» προϋποθέτουν και ασφαλείς επιστήμονες, ασφαλείς εργαζομένους-λειτουργούς και ασφαλή Δημοκρατία. Χωρίς αυτά τα προαπαιτούμενα το σύστημα θα καταρρεύσει δίνοντας επιχειρήματα στους υπέρμαχους της εμπορευματοποίησης του φόβου και της ιδιωτικοποίησης της ασφάλειας (Cusson, 2002: 292-319).

Βιβλιογραφία

Άνθης Α., Η τέχνη της παροχής ασφάλειας – Το βασικό εγχειρίδιο των υπαλλήλων ασφαλείας, αυτοέκδοση, Αθήνα, 2004.

Ανθόπουλος Χαρ., Κοντιάδης Ξ., Παπαθεοδώρου Θ., (επιμ.), Ασφάλεια και δικαιώματα στην κοινωνία της διακινδύνευσης, Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 2005.

Αργυρόπουλος Χρ., «Από τη «σιγουρότητα» στην ασφάλεια ή από τη νομιμότητα στη σκοπιμότητα», Εισήγηση στο Συνέδριο: Δημοκρατία – Ελευθερία – Ασφάλεια, προς τιμήν του Καθηγητή Ι. Μανωλεδάκη, Θεσσαλονίκη, 13-15.5.2004.

Beck U., «Risk Society Revisited: Theory, Politics and Research Programmes», στο: The Risk Society and Beyond. Critical Issues for Social Theory, Sage, London, 2000, σσ.211-229.

Beck U., Η επινόηση του πολιτικού. Για μια θεωρία του ανακλαστικού εκσυγχρονισμού, (μτφρ. Κ. Καβουλάκου), Νέα Σύνορα-Λιβάνης, Αθήνα, 1996.

Beck U., The risk society. Towards a new modernity, Sage, London, 1992.

Βενιζέλος Ε., «Η σχέση δημοκρατίας, κράτους δικαίου και ασφάλειας ως πρόβλημα κυριαρχίας και άρα πολιτικής – Το παράδειγμα της Ολυμπιακής ασφάλειας», στο: Χαρ. Ανθόπουλος, Ξ. Ι. Κοντιάδης, Θ. Παπαθεοδώρου, (επιμ.), Ασφάλεια και δικαιώματα στην κοινωνία της διακινδύνευσης, Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 2005.

Βεργόπουλος Κ., Παγκοσμιοποίηση: Η μεγάλη χίμαιρα, Νέα Σύνορα, Αθήνα, 1999.

Cohen St., Visions of Social Control. Crime, Punishment and Classification, Polity press, Cambridge, 1985, p.1.

Cusson M., Σύγχρονη Εγκληματολογία, (μτφρ. Η. Σαγκουνίδου-Δασκαλάκη), Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2002, σσ.292-319.

Confederation of European Security Services, Private Security Services in Europe: CoESS Facts & Figures, url:

http://www.coess.org/_Uploads/dbsAttachedFiles/Private_Security_Services_in_Europe-CoESS_Facts_and_Figures_2011%281%29.pdf, Confederation of European Security Services, Belgium, 2011, πρόσβαση στις 27/03/2015.

Dempsey J., Introduction to Private Security, 2nd Edition, State University of NY – Empire College, New York, 2008.

Δημόπουλος Χαρ., Η παγκοσμιοποίηση του εγκλήματος (κατά την αγγλοσαξωνική βιβλιογραφία), Εγκληματο-λογικά 24, Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 2003.

ΕΚΕΠΙΣ, Πιστοποιημένο Επαγγελματικό Περίγραμμα της ειδικότητας: «Ιδιωτικό Προσωπικό Παροχής Υπηρεσιών Ασφάλειας», Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης, Αθήνα, 2006.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ, Βιομηχανική πολιτική για τον τομέα της ασφάλειας. Σχέδιο δράσης για καινοτόμο και ανταγωνιστικό τομέα ασφάλειας, Ανακοίνωση της επιτροπής προς το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την ευρωπαϊκή οικονομική και κοινωνική Επιτροπή, COM(2012) 417 final, Βρυξέλλες, 26.7.2012.

Giddens A., Οι συνέπειες της νεοτερικότητας, (επιμ. Γερ. Λυκιαρδόπουλος, μτφρ. Γ. Μερτίκας), Κριτική, Αθήνα, 2001.

Ηess K., Introduction to Private Security, 5th Edition, State University of New York, Brockport, New York, 2009.

Hope T., «Community crime prevention», στο: M. Tonry & D. Farrington (eds), Building a safer society. Strategic approaches to crime, University of Chicago Press, Chicago, 1995, σσ.21-89, (41-42).

ICAP Group, Ιδιωτικές υπηρεσίες ασφάλειας – ηλεκτρονικά συστήματα ασφάλειας, 10/2014, http://www.icap.gr/Default.aspx?id=2023&nt=149&lang=1, πρόσβαση στις 27/03/2015.

Καρύδης Β.,  «Η κουλτούρα του φόβου», Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 15/03/2009, σ.15.

Κοντιάδης Ξ., Μεταμορφώσεις του κοινωνικού κράτους στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, Παπαζήσης, Αθήνα, 2001.

Κυριακάκης Σ., Κανάλης Γ., Εγκυκλοπαιδικό εγχειρίδιο του Security Manager, Pressline, Αθήνα, 2008.

Λαμπροπούλου Εφ., «Κοινοτισμός και κοινοτική πρόληψη: Το «νέο παράδειγμα» στην αντεγκληματική πολιτική;», στον: Α. Μαγγανάς (εκδ. επιμ.), Τιμητικό Τόμο για την Αλ. Γιωτοπούλου- Μαραγκοπούλου, τόμ. Α΄, Νομική Βιβλιοθήκη-Bruylant, Αθήνα, 2003 σσ.777-797.

Λαμπροπούλου Εφ., Εσωτερική ασφάλεια και κοινωνία του ελέγχου, Κριτική, Αθήνα, 2001.

Λαμπροπούλου Εφ., Κοινωνικός έλεγχος του Εγκλήματος, Παπαζήσης, Αθήνα, 1994.

Μαγγανάς Α., «Η ιδιωτική ασφάλεια (private security). Προβληματισμοί και επισημάνσεις», Ποινική Δικαιοσύνη, 3/2001, σσ.274-284.

Μανωλεδάκης Ι., «Κοινωνία της διακινδύνευσης: Μεταξύ ασφάλειας και ελευθερίας», στο: Χαρ. Ανθόπουλος, Ξ. Ι. Κοντιάδης, Θ. Παπαθεοδώρου, (επιμ.), Ασφάλεια και δικαιώματα στην κοινωνία της διακινδύνευσης, Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 2005, σσ.183-186.

Μπεκ Ουρ., Τι είναι παγκοσμιοποίηση;, (μτφρ. Γ. Παυλόπουλος), Καστανιώτης, Αθήνα, 1999.

Newman O., Defensible Space, MacMillan, N. York, 1972.

Πάκος Θ., (επιμ.), «Κοινωνία των 2/3». Διαστάσεις του Σύγχρονου Κοινωνικού Προβλήματος, Διεθνές Συνέδριο, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Αθήνα, 2001.

Πανούσης Γ., «Ανασφάλεια, το «σκιάχτρο» της παγκοσμιοποίησης», Ποινική Δικαιοσύνη, 10/2004, σσ.1153-1165.

Παπαθανασόπουλος Ε., «Προσφορά ιδιωτικής περιπολίας από επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών ασφαλείας και το νέο νομικό πλαίσιο λειτουργίας των», στο: Ν. Κουράκης, (εκδ. επιμ.), Αντεγκληματική Πολιτική ΙΙ, Ποινικά 59, Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 2000, σσ.373-379.

Παπαθανασόπουλος Ε., «Η ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα στην πρόληψη της εγκληματικότητας», Ποινική Δικαιοσύνη, 4/1998, σσ.355-358.

Παπαθεοδώρου Θ., Επιτηρούμενη Δημοκρατία. Η ηλεκτρονική παρακολούθηση των πολιτών στην κοινωνία της διακινδύνευσης, Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2009.

Παπαθεοδώρου Θ., «Ασφάλεια: Δικαίωμα του πολίτη ή άλλοθι ποινικοποίησης;», στο: Χαρ. Ανθόπουλος, Ξ. Ι. Κοντιάδης, Θ. Παπαθεοδώρου, (επιμ.), Ασφάλεια και δικαιώματα στην κοινωνία της διακινδύνευσης, Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 2005α.

Παπαθεοδώρου Θ., Δημόσια ασφάλεια και αντεγκληματική πολιτική. Συγκριτική προσέγγιση, Β΄ έκδοση, Νομική βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2005β.

Παρασκευόπουλος Ν., «Ευρωπαϊκή ενοποίηση στο όνομα της ασφάλειας», Ελευθεροτυπία, 30.6.2004, χ.σ.

Παρασκευόπουλος Ν., Οι πλειοψηφίες στο στόχαστρο, τρομοκρατία και κράτος δικαίου, Πατάκης, Αθήνα, 2003.

Purpura Ph., C.P.P., Κυριακάκης Σ., Security – Το βασικό βοήθημα Στελεχών Εγγύτατης Ασφάλειας & Ιδιωτικών, ΙΩΝ, Αθήνα, 2005.

Shearing D. C., Stenning C. P., «SAY “CHEESE”: The Disney Order That Is Not So Mickey Mouse», στο: C. D. Shearing, P. C. Stenning, (eds.), Private Policing, Sage, Newbury Park, Cal. 1987, σσ.317-323.

Συμεωνίδου-Καστανίδου Ελ., «Οι πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος», Ποινική Δικαιοσύνη, 2/2004, σσ.191-201.

Τσήτσουρα Α., «Εγκληματικότητα και αντεγκληματική πολιτική στην εποχή της παγκοσμιοποίησης», στον: Α. Μαγγανάς (εκδ. επιμ.), Τιμητικό Τόμο για την Αλ. Γιωτοπούλου- Μαραγκοπούλου, τόμ. Β΄, Νομική Βιβλιοθήκη-Bruylant, Αθήνα, 2003, σσ.1405-1422.

Χάιδου Ανθ., Εγκληματολογικά Κείμενα. Ανήλικοι – Ναρκωτικά – Κοινωνικός Έλεγχος, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2003.

Ζαραφωνίτου Χρ., Tιμωρητικότητα. Σύγχρονες τάσεις, διαστάσεις και εγκληματολογικοί προβληματισμοί, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2008.

Ζαραφωνίτου Χρ., «Ανασφάλεια και επέκταση του κοινωνικού ελέγχου: Ποινικοποίηση των «αντικοινωνικοτήτων» και της «αταξίας», Ποινικός Λόγος, Ιούλιος-Αύγουστος 2004, σσ.2049-2059.

Ζαραφωνίτου Χρ., Ο Φόβος του εγκλήματος/Εγκληματολογικές προσεγγίσεις και προβληματισμοί με βάση την εμπειρική διερεύνηση του φαινομένου στο εσωτερικό της Αθήνας, Μελέτες Ευρωπαϊκής Νομικής Επιστήμης, Διεύθυνση Σειράς: Π. Δαγτόγλου, Ν. Κουράκης, Μ. Σταθόπουλος, Νο3, Αντ. Ν. Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή, 2002.

Ζέρβας Χ., «Το Δημόσιο μεγαλοπελάτης των εταιρειών σεκιούριτι», Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 2011, url: http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=299906, πρόσβαση στις 27/03/2015.

Νομοθεσία – αποφάσεις

22. N. 4058/2012 (ΦΕΚ 63 τ.Α΄ /22.3.2012). «Παροχή υπηρεσιών ασφαλείας από ένοπλους φρουρούς σε εμπορικά πλοία και άλλες διατάξεις».

Ν. 3262/2004 (ΦΕΚ 173 Α’) (άρθρο 4.1.). «Περί πρόσληψης προσωπικού ικανού για την ασφάλεια των αγώνων προσωπικό και για την εφαρμογή μέτρων ευταξίας των γηπέδων, το οποίο πρέπει να είναι εφοδιασμένο με την άδεια εργασίας που προβλέπεται από το άρθρο 3 του ν. 2518/1997 (ΦΕΚ 164 Α’)».

Ν. 3103/2003 (ΦΕΚ 23, τ.Α΄ /29.1.2003). Άρθρο 14 παρ. 2 περί προσθέσεως στον Ν.2518/97 και στο άρθρο 1 της παραγράφου θ αυτού περί «Πραγματοποίησης συνοδειών για ασφαλή κίνηση οχημάτων που μεταφέρουν ογκώδη ή βαρέα αντικείμενα, με ειδικά οχήματα που φέρουν φορητές συσκευές φωτεινής προειδοποίησης».

Ν. 2801/2000 (ΦΕΚ 46 τ.Α΄ /3.3.2000). Περί αντικαταστάσεως της παραγράφου 1ζ του άρθρου 1 σχετικά με τον έλεγχο σε αεροδρόμια και λιμάνια από προσωπικό των ΙΕΠΥΑ.

Ν. 2518/97 (ΦΕΚ 164 Α’). «Περί προϋποθέσεων λειτουργίας ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής ασφαλείας-Προσόντα και υποχρεώσεις του προσωπικού αυτών και άλλες διατάξεις».

Ν. 2472/1997 «Περί προστασίας του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με ενσωματωμένες τροποποιήσεις».

Ν. 2168/1993 (ΦΕΚ-Α 147τ.Α΄). «Όπλων, πυρομαχικών, εκρηκτικών υλών, εκρηκτικών μηχανισμών και άλλες διατάξεις».

[1] Βάσει και του νόμου 2518/1997 «Περί προϋποθέσεων λειτουργίας ιδιωτικών επιχειρήσεων παροχής ασφαλείας. Προσόντα και υποχρεώσεις του προσωπικού αυτών και άλλες διατάξεις».

[2] Ένας άλλως ευρέως γνωστός όρος για το προσωπικό των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών ασφαλείας, που χρησιμοποιείται από όσους αποδέχονται τις υπηρεσίες τους ή από το πλατύ κοινό που γνωρίζει το επάγγελμα, είναι ο αγγλικός και συνάμα διεθνής όρος “Security”, ο οποίος χρησιμοποιείται ως συμπληρωματικό προσωνύμιο, τόσο στην αγγλική επωνυμία διάφορων επιχειρήσεων του χώρου, όσο και για το προσωπικό ιδιωτικής ασφάλειας με όρους όπως “Security Guard” ή “Security Officer”. Ωστόσο, αυτός δεν είναι ο πλέον επίσημος όρος αναγνώρισής από τα όργανα της Ελληνικής Πολιτείας, τα οποία τόσο βάσει του ΣΤΕΠ 92, όσο και του Ν.2518/97 αναγνωρίζουν τις επιχειρήσεις και το προσωπικό με τους όρους που ανωτέρω αναφέρθησαν.

[3] Ν.2801/2000. ΦΕΚ 46 τ.Α. /3.3.2000. Περί αντικαταστάσεως της παραγράφου 1ζ του άρθρου 1 σχετικά με τον έλεγχο σε αεροδρόμια και λιμάνια από προσωπικό των Ι.Ε.Π.Υ.Α.

[4] Άρθρο 2 Ν. 3707/2008.

[5] Άρθρο 3 Ν. 3707/2008.

[6] Σχετικά αναφέρει ο Ν.3262/2004 (άρθρο 4.1.): «Οι Π.Α.Ε. που αγωνίζονται στα εθνικό επαγγελματικό πρωταθλήματα Α’ και Β’ εθνικής κατηγορίας ποδοσφαίρου και οι Κ.Α.Ε. της Α 1 εθνικής κατηγορίας καλαθοσφαίρισης, από την αγωνιστική περίοδο 2004-2005 υποχρεούνται να προσλαμβάνουν ικανό για την ασφάλεια των αγώνων προσωπικό για την εφαρμογή μέτρων ευταξίας των γηπέδων, το οποίο πρέπει να είναι εφοδιασμένο με την άδεια εργασίας που προβλέπεται από το άρθρο 3 του ν. 2518/1997 (ΦΕΚ 164 Α’)».

[7] Σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδίας Υπαλλήλων Προσωπικού Ασφαλείας Ελλάδος (ΟΜ.Υ.Π.Α.Ε.).

[8] http://www.kemea.gr/index.php/el/sxetika

[9] http://www.kemea.gr/index.php/el/sxetika

[10] http://www.kemea.gr/index.php/el/thesmiko-plaisio