Τα πιστόλια και η λειτουργία τους

Τα πιστόλια είναι τα πυροβόλα όπλα χειρός, τα οποία βάλλουν ημιαυτόματες ηαυτόματες βολές και τροφοδοτούνται με φυσίγγια, τα οποία βρίσκονται σε αποθήκη(γεμιστήρα) τοποθετημένη, συνήθως, στο εσωτερικό της λαβής του όπλου.Η ονομασία πιστόλι προήλθε από τα πρώτα εμπροσθογεμή όπλα χειρός(πιστόλες),που κατασκευάσθηκαν γύρω στο 1500 μ.Χ. στην πόλη της Ιταλίας Pistoia. Σανπιστόλια για πολλές εκατονταετίες αναφερόντουσαν αυτά τα εμπροσθογεμή όπλα καιτα περίστροφα ακόμη,όταν αυτά εμφανίσθηκαν στη δεκαετία του 1830. Ακόμη καισήμερα ο πολύς κόσμος όταν αναφέρεται σε όπλα χειρός χρησιμοποιεί το γενικό όροπιστόλι, ανεξάρτητα αν αναφέρεται σε περίστροφα η πιστόλια.Το πρώτο πραγματικά ημιαυτόματο (αυτογεμές) πιστόλι κατασκευάσθηκε το 1893από τον Γερμανό Hugo BORCHARDT. Βασίσθηκε στη λειτουργία του πολυβόλου πουκατασκεύασε ο sir Hiram MAXIM το 1883, ήταν διαμετρήματος 7,65 mmBorchardt, συνολικού μήκους 349 χιλιοστών, βάρους 1.300 γραμμαρίων καιδεχόταν οκτώ φυσίγγια σε σταθερή αποθήκη (γεμιστήρα) με πίεση. Το 1898 οΓερμανός Peter Paul MAUSER παρουσιάζει το δικό του ημιαυτόματο πιστόλιδιαμετρήματος 7,63 Mauser, μήκους 298 χιλιοστών, το οποίο δέχεται στην σταθερήαποθήκη του δέκα φυσίγγια.Το 1904 ο Γερμανός Georg LUGER θέτει σε κυκλοφορία το πιστόλι Ρ-08, το γνωστόLuger η Parabellum, διαμετρήματος 9Χ19 mm, το οποίο υιοθετήθηκε σχεδόναμέσως από τις Γερμανικές ένοπλες δυνάμεις. Σήμερα το διαμέτρημα αυτό είναι τοτυποποιημένο διαμέτρημα για πιστόλια και υποπολυβόλα, που δέχεται καιχρησιμοποιεί το ΝΑΤΟ. Το 1900 έχει προηγηθεί η σχεδίαση του πιστολιού Μ-1900από τον Αμερικανό John Moses BROWNING, το οποίο κατασκευάσθηκε από τηνΒελγική εταιρία Fabrique Nationale Herstal d’ Armes de Guerre με διαμέτρημα7,65 mm (0,32 A.C.P.). H Αγγλική εταιρία Wembley παρουσιάσθηκε στο χώρο το1906 με ένα βαρύ πιστόλι διαμετρήματος 0,445 εκατοστών της ίντσας. ΗΑυστριακή STEYR επέδειξε τα σημαντικά πιστόλια Μ-1907 και Μ-1912. Το έτος1911 κατασκευάζεται από την COLT σε σχέδια του J.M. Browning το πιστόλι Μ-1911 διαμετρήματος 0,45 Α.C.P., το οποίο ακόμη και σήμερα θεωρείται από πολλούς,κυρίως στις Ε.Π.Α., σαν το πιο αποτελεσματικό πιστόλι για στρατιωτική καιαστυνομική χρήση. Ένα παρόμοιο πιστόλι κατασκεύασε το 1930 ο Ρώσσος FyodorTOKAREV, το μοντέλο ΤΤ-30 σε διαμέτρημα 7,62Χ25 mm. Ο Γερμανός οπλοποιόςCarl WALTΗER το1929 κατασκευάζει το πρώτο πιστόλι διπλής ενέργειας, τομοντέλο ΡΡ διαμετρήματος 7,65 mm. Η Ιταλική εταιρία ΒΕRETTA παρουσιάζει δύοπολύ σημαντικά μοντέλα το Μ-1934 διαμετρήματος 9mm Corto (short) και τo M-1935 διαμετρήματος 7,65 mm. Η Walther το 1938 παρουσιάζει το μοντέλο Ρ-38,το οποίο είναι διπλής ενέργειας, διαμετρήματος 9mm Para και είναι το βασικόόπλων των Γερμανών κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Πολέμου.Αξιοσημείωτες κατασκευές και παραγωγές έχουν ισπανικές εταιρίες όπως ηASTRA με τα μοντέλα 100,200,400 και οι STAR, GABILONDO και άλλες. Επίσηςη Τσεχοσλοβάκικη Ceska Zbrojovka, που αργότερα έδωσε το πιστόλι CZ-75. Tο1935 η Βελγική FN κυκλοφόρησε το πιστόλι Browning Hi Power, το πρώτο πιστόλι

με γεμιστήρα μεγάλης χωρητικότητας. Στο τέλος της δεκαετίας του 1950παρουσιάσθηκε το ρωσσικό πιστόλι PM Makarov διαμετρήματος 9Χ18 mm, το οποίοχρησιμοποιήθηκε και χρησιμοποιείται από τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ.Η σύγχρονη τεχνολογία και η διάταξη της αποθήκευσης των φυσιγγίων επιτρέπουντη σχεδίαση και κατασκευή πιστολιών, τα οποία μπορούν να βάλλουν συνεχώς ωςκαι τριάντα φυσίγγια κάθε φορά πριν επανατροφοδοτηθούν με νέο γεμιστήρα.Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι λειτουργίας, ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίας τηςσκανδάλης: α)Τα απλής (μονής) ενεργείας (single action) και β)Τα διπλής ενεργείας(double action).H διαφορά τους έγκειται στην εκτέλεση της πρώτης βολής. Τα απλής ενεργείαςπιστόλια (ΑΕ) για να εκτελέσουν την πρώτη βολή, απαραίτητα, πρέπει να έχειοπλιστεί η σφύρα τους. Τα διπλής ενεργείας (ΔΕ) μπορούν να εκτελέσουν τηνπρώτη βολή με κατεβασμένη τη σφύρα. Μετά την εκτέλεση της πρώτης βολής καιεφ΄όσον ο χρήστης του όπλου συνεχίζει να πραγματοποιεί βολές η λειτουργία καιστα δυο πιστόλια είναι απλής ενεργείας, γιατί το κινητό επάνω μέρος του όπλουκατά την οπισθοπορεία του οπλίζει τη σφύρα. Μια άλλη κατηγορία πιστολιών είναιτα πιστόλια αποκλειστικά διπλής ενέργειας (ΑΔΕ) [double action only (DAO)].Αυτά τα πιστόλια αφότου οπλισθούν έχουν κατεβασμένη τη σφύρα και σε κάθεβολή που πραγματοποιούν, η σφύρα μετά την επιστροφή του κινητού επάνω μέρουςτου όπλου στο πρόσθιο σημείο κατεβαίνει χωρίς να πυροδοτεί το φυσίγγιο πουβρίσκεται στη θαλάμη του πιστολιού. Όλες σχεδόν οι εταιρίες κατασκευήςπιστολιών παρουσιάζουν στη γκάμα των προϊόντων τους πιστόλια αποκλειστικάδιπλής ενέργειας. Υπάρχουν βέβαια και άλλοι τύποι πιστολιών, τα οποία για ναπυροδοτήσουν το φυσίγγιο, δηλαδή να λειτουργήσει η σκανδάλη, θα πρέπει κατά τηλαβή του όπλου να πιεσθεί σταθερά με τον μέσο, τον παράμεσο και το μικρόδάχτυλο κινούμενο μέρος της λαβής που βρίσκεται κάτω ακριβώς από τονυποφυλακτήρα της σκανδάλης σε όλο το μήκος της λαβής του όπλου, το οποίοοπλίζει το μηχανισμό επίκρουσης (squeeze cocking). Αυτή η μέθοδοςχρησιμοποιείται στα πιστόλια της σειράς P7 της Heckler - Koch. Επίσης υπάρχουνκαι τα πιστόλια, τα οποία έχουν διαιρούμενη σκανδάλη και είναι προαπαιτούμενο, γιανα λειτουργήσουν να κινηθεί το διαιρούμενο μέρος της σκανδάλης και ναευθυγραμμιστεί με την υπόλοιπη σκανδάλη π.χ. σύστημα ασφαλούς λειτουργίας (safeaction) που χρησιμοποιείται στα πιστόλια GLOCK.Κάποιες εταιρίες, εκτός από τα ημιαυτόματα πιστόλια, έχουν παρουσιάσει καιαυτόματα πιστόλια ή πιστόλια, που μπορούν να βάλλουν ριπές τριών αυτομάτωνβολών με ένα πάτημα της σκανδάλης. Σαν αυτόματα πιστόλια μπορούν ναλειτουργήσουν το G18 της GLOCK σε διαμέτρημα 9mm Parabellum και το ρωσσικόSTECHKIN σε διαμέτρημα 9Χ18mm. Ριπές τριών αυτομάτων βολών μπορούν ναεκτελέσουν τα πιστόλια VP70 της HECKLER-KOCH και το 93R της BERETTA.Ανάλογα με τον τρόπο που γίνεται η επανατροφοδότηση του πιστολιού με νέοφυσίγγιο, δηλαδή πως κινείται πίσω το κινητό επάνω μέρος του όπλου, το οποίοαφ΄ενός οπλίζει τη σφύρα και αφετέρου απορρίπτει τον άδειο κάλυκα αφήνονταςχώρο για την προώθηση νέου φυσιγγίου στη θαλάμη, υπάρχουν τρεις τύποιπιστολιών:

1.- Οπισθοκινούσας πίεσης ( blowback operation

) . Είναι τα απλότερα από τααυτογεμή (autoloaders) πιστόλια. Στα περισσότερα από αυτά, η κάννη είναιπροσαρμοσμένη σταθερά στο σκελετό του όπλου. Όταν πυροδοτείται το φυσίγγιο καικαίγεται η πυρίτιδα, τα αέρια της καύσης προωθούν τη βολίδα μέσα στην κάννη καιταυτόχρονα πιέζουν τον πυθμένα του κάλυκα, ο οποίος με τη σειρά του πιέζει τοκλείστρο του όπλου και υπερνικά τη δύναμη του επανατατικού ελατηρίου και τημάζα του κλείστρου. Ο συνδυασμός της πίεσης (δύναμης) του επανατατικούελατηρίου και της μάζας του κλείστρου έχει υπολογισθεί προσεκτικά για κάθεφυσίγγιο-διαμέτρημα.Αν η μάζα του κλείστρου και η πίεση του επανατατικού ελατηρίου είναι μικρές, τοκλείστρο ανοίγει (έρχεται πίσω) πριν η βολίδα βγει από την κάνη και όταν η πίεσηαπό τα αέρια μέσα στην κάνη είναι ακόμη αρκετά μεγάλη. Αυτό όμως, μπορεί νααποβεί επικίνδυνο για το χρήστη του όπλου. Αν η μάζα του κλείστρου και η πίεσητου επανατατικού ελατηρίου είναι μεγάλες τότε δεν θα ανοίξει εντελώς το κλείστρο,δεν θα τροφοδοτηθεί η θαλάμη του όπλου με καινούργιο φυσίγγιο ή το νέο φυσίγγιοδεν θα εισέλθει στη θαλάμη του όπλου, οπότε θα υπάρξει εμπλοκή.Μόλις η οπισθοκινούσα πίεση υπερνικήσει την αδράνεια του κλείστρου και τηναντίσταση του ελατηρίου, το κλείστρο κινείται προς τα πίσω μέχρι το τέλος τηςδιαδρομής του. Κατά την οπισθοδρόμηση του κλείστρου ο εξολκέας (extractor), oοποίος είναι προσαρμοσμένος σε αυτό, γατζώνει τον άδειο κάλυκα από τηνεξωτερική αυλάκωση του πυθμένα του και τον τραβάει έξω από τη θαλάμη. Κατάτην κίνηση προς τα πίσω ο άδειος κάλυκας έρχεται σε επαφή με τον εξωστήρα(ejector), o οποίος εξωθεί με δύναμη τον κάλυκα και τον απορρίπτει από τη θυρίδααπόρριψης του όπλου. Όταν το κλείστρο έχει φθάσει στο μηδενικό σημείο τηςδιαδρομής του ο γεμιστήρας (magazine) του όπλου με τη βοήθεια του ελατηρίου τουπροωθεί νέο φυσίγγιο στο ανώτερο σημείο του (χείλη γεμιστήρα), το οποίοπαρασέρνεται από το επανερχόμενο κλείστρο και εισάγεται στη θαλάμη του όπλου.Η κίνηση του κλείστρου προς τα πίσω χρησιμεύει επίσης για να επαναοπλισθεί ησφύρα του όπλου ή ο μηχανισμός επίκρουσης (σε όσα όπλα στερούνται σφύρας).Αυτός ο κύκλος επαναλαμβάνεται κάθε φορά που ο χρήστης του όπλου πιέζει τησκανδάλη, μέχρι να αδειάσει ο γεμιστήρας. Τότε, μετά την πυροδότηση τουτελευταίου φυσιγγίου και όταν το κλείστρο έχει οπισθοδρομήσει εντελώς, έναςμηχανισμός, που ενεργοποιείται, κρατάει το κλείστρο ανοικτό.Η λειτουργία της οπισθοκινούσας πίεσης (blowback) χρησιμοποιείται σε πιστόλια μεμικρά διαμετρήματα όπως 0,22L.R., 6,35mm (0,25 ACP), 7,65mm (0,32 ACP) και9mmK (0,380 ACP),τα οποία αναπτύσσουν χαμηλές σχετικά πιέσεις. Για φυσίγγιαμεγαλυτέρων πιέσεων δεν ενδείκνυται να χρησιμοποιείται τέτοια λειτουργία όπλου.2.- Οπισθοδρόμησης( Recoil 

).Τα περισσότερα κοινά πιστόλια, που κατασκευάζονταιγια διαμετρήματα 9mm PARA, 0,40 SW και 0,45 ACP είναι παραλλαγές τουσυστήματος, στο οποίο η κάννη είναι ανεξάρτητη από το σκελετό του όπλου και τοοποίο σχεδίασε ο John Moses Browning. Αυτό το σύστημα αναφέρεται ωςλειτουργία οπισθοδρόμησης (Recoil operation) γιατί η οπισθοδρομούσα πίεση πουαναπτύσσεται στον πυθμένα του κάλυκα του πυροδοτηθέντος φυσιγγίου

33

χρησιμοποιείται για το ξεκλείδωμα της κάννης και κλείστρου και φυσικά για τηνκίνηση προς τα πίσω του κινητού μέρους του πιστολιού. Την ίδια ενέργειαχρησιμοποιούν και τα πιστόλια οπισθοκινούσας πίεσης (blowback) για τη λειτουργίατους, είναι όμως απαραίτητο να γίνεται διάκριση και για αυτό ο όρος Recoilχρησιμοποιείται, ως περιγραφικός.Σαν μια τυπική σχεδίαση του συστήματος οπισθοδρόμησης είναι η πατέντα τουπιστολιού COLT M1911 (0,45 ACP), που σχεδίασε ο Browning, όπου η κάννη στοεπάνω μέρος της φέρει δυο, κάθετες προς τον άξονα τους, προεξοχές οι οποίεςεμπλέκονται σε δυο αντίστοιχες αυλακώσεις, που βρίσκονται στο εσωτερικό τουκινουμένου μέρους του πιστολιού (slide) για να πραγματοποιείται έτσι το κλείδωμακαι το ξεκλείδωμα της κάνης με το κλείστρο. Αμέσως μετά την πυροδότηση τουφυσιγγίου, η κάννη και το κλείστρο κινούνται προς τα πίσω για μικρή διαδρομή, τόσηώστε να δοθεί ο χρόνος στη βολίδα να εξέλθει από την κάννη. Η κάννη δεν είναισταθερά προσαρμοσμένη στο πλαίσιο του πιστολιού, αλλά συγκρατείται από ένακινούμενο κρίκο, ο οποίος επιτρέπει περιορισμένη κίνηση της κάννης. Μόλις η κάνηφθάσει στο τέλος του περιορισμένου ταξιδιού της, ο κρίκος κινεί το πίσω μέρος τηςκάννης τόσο, όσο χρειάζεται να απεμπλακούν οι προεξοχές της κάννης από τιςαντίστοιχες αυλακώσεις του κινητού μέρους, επιτρέποντας σ΄αυτό να συνεχίσειτην κίνηση του προς τα πίσω μέχρι το τέλος της διαδρομής του. Η όπλιση τηςσφύρας, η παραλαβή και απόρριψη του άδειου κάλυκα και η τροφοδοσία με νέοφυσίγγιο την θαλάμη του όπλου γίνονται με τον ίδιο τρόπο όπως στα πιστόλια μελειτουργία οπισθοκινούσας πίεσης (blowback). Με την επάνοδο του, το κινούμενομέρος του πιστολιού, αφού έχει εισέλθει το νέο φυσίγγιο στη θαλάμη, σπρώχνει τηνκάννη μπροστά για το ελάχιστο διάστημα που είχε οπισθοδρομήσει και ανεβάζει τοπίσω μέρος της στην κανονική θέση, όπου οι προεξοχές της κλειδώνουν στιςεσωτερικές αυλακώσεις του κινούμενου μέρους. Το πιστόλι σε αυτή τη φάση είναιέτοιμο να βάλει ξανά. Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται κάθε φορά που πιέζεται ησκανδάλη μέχρι να αδειάσει ο γεμιστήρας, οπότε το κινούμενο μέρος του πιστολιούμένει σε ανοικτή θέση.Υπάρχουν πολλές παραλλαγές του συστήματος που προεκτέθηκε. Μερικά πιστόλιαόπως το SIG SAUER ή το GLOCK δεν έχουν προεξοχές κλειδώματος στην κάννηκαι αντίστοιχες αυλακώσεις στο εσωτερικό των κινούμενων μέρους των. Επίσης δενυπάρχει ο κινούμενος κρίκος. Αντί αυτών στο πίσω μέρος της κάννης υπάρχει μιαπροεξοχή η οποία εφαρμόζει πολύ κοντά στη θυρίδα απόρριψης των καλύκων. Τοξεκλείδωμα της κάννης-κλείστρου πραγματοποιείται μέσω μιας συμπαγούςπροεξοχής στο κάτω μέρος της κάννης η οποία είναι κατασκευασμένη υπό γωνία(ράμπα), για να σφηνώνει το πίσω μέρος της κάννης όταν κινείται προς τα πίσω. Οιλοιπές λειτουργίες είναι ίδιες με το σύστημα του πιστολιού COLT M 1911.Το πιστόλι BERETTA MOD 92 και τα συγγενή αυτού πιστόλια βασίζονται σε έναεντελώς διαφορετικό σύστημα κλειδώματος. Ένα κινούμενο ανεξάρτητο κομμάτιμετάλλου είναι εγκλωβισμένο στο κάτω μέρος της κάννης, η οποία κάνει μιαπεριορισμένη κίνηση μπρος - πίσω χωρίς να γέρνει μπροστά. Επικλινείς επιφάνειεςπου υπάρχουν και στις δυο πλευρές του πλαισίου κινούν το προαναφερόμενοανεξάρτητο κομμάτι προς τα επάνω καθώς η κάνη μετακινείται εμπρός,εμπλέκοντας τις προεξοχές κλειδώματος που υπάρχουν στις δυο πλευρές του

44

ανεξάρτητου κομματιού σε καθορισμένες αυλακώσεις που υπάρχουν στο εσωτερικότου κλείστρου. Μόλις η κάννη κινείται προς τα πίσω, το κλειδί (ανεξάρτητο κομμάτι)και οι προεξοχές του πιέζονται προς τα κάτω για να απεμπλέξουν-ξεκλειδώσουν τοκλείστρο.Υπάρχει και ένα άλλο σύστημα αυτό της περιστρεφόμενης κάνης. Είναι παλαιόσύστημα και έχει χρησιμοποιηθεί στο πιστόλι Roth-Steyr M 1907. Επίσης πρόσφαταχρησιμοποιήθηκε και στο πιστόλι Cougar της BERETTA, στο οποίο η κάννηπεριστρέφεται κάπως σαν οδοντωτός τροχός και πάνω κάτω, για να επιτευχθεί τοκλείδωμα και ξεκλείδωμα. Ένα παρεμφερές σύστημα κλειδώματος χρησιμοποιεί τοπιστόλι All American 2000 της COLT.3.- Αερίων( Gas operation

).H λειτουργία όπλου με αέρια είναι κοινός τόπος σταμακρά ημιαυτόματα και αυτόματα όπλα. Τα πιστόλια που λειτουργούν με αέρια έχουνμια μικρή οπή στη θαλάμη τους αμέσως μετά από το σημείο που φθάνει τοχείλος του κάλυκα και μόλις πυροδοτηθεί το φυσίγγιο ένα μέρος των αερίων, πουαναπτύσσονται από την έναυση της πυρίτιδας, διοχετεύονται μέσα από αυτή τηντρύπα με πίεση και μέσω ενός σωλήνα (αύλακα), που υπάρχει στο κάτω μέρος τηςκάννης και φθάνουν στο μπροστά μέρος της και από εκεί περνούν στο πλαίσιο τουπιστολιού και πιέζουν ένα έμβολο, το οποίο με τη σειρά του ωθεί προς τα πίσωτο κλείστρο και συσπειρώνει το επανατατικό ελατήριο του όπλου. Κατά τα αλλά ηλειτουργία του όπλου είναι η ίδια όπως και στα υπόλοιπα πιστόλια. Αυτού του είδουςτα όπλα κατασκευάζονται για φυσίγγια που αναπτύσσουν ισχυρές πιέσεις, όπως0,357 MAGNUM, 0,440 CorBon, 0,44 MAGNUM και 0,50 Action Express.Τέτοιαόπλα είναι τα πιστόλια Desert Eagle της Ισραηλινής εταιρίας Ι.Μ.Ι.Δημήτριος Στ. Τσιάβας