Πυρασφάλεια

    Οργάνωση της Εκτίμησης Κινδύνου
                                 
Όταν πραγματοποιείται εκτίμηση του κινδύνου σε μεγάλους εργασιακούς χώρους με διαφορετικές δραστηριότητες και διεργασίες, τότε ο χώρος εργασίας χωρίζεται σε τομείς και πραγματοποιείται η εκτίμηση για κάθε τομέα χωριστά.  Αυτή η διαδικασία θα μπορούσε να ακολουθηθεί και για την περίπτωση της πυρασφάλειας, αλλά μπορεί να είναι ευκολότερο να εξεταστούν τα θέματα της πυρασφάλειας για το σύνολο του υποστατικού, εφόσον το σύστημα πυρασφάλειας (ανιχνευτές φωτιάς, συναγερμός φωτιάς, ψεκαστήρες, διαδικασίες εκκένωσης, κλπ) σχεδιάζεται συνήθως για ολόκληρο το χώρο εργασίας.

Χώροι εργασίας οι οποίοι δε θα πρέπει να παραληφθούν κατά τη διαδικασία της εκτίμησης  είναι:

• Κτίρια έξω από το κυρίως κτίριο (π.χ. αποθήκες, δωμάτια καυστήρων)
• Υπόγεια, τάφροι κάτω από εξοπλισμό και στενοί χώροι
• Πλατφόρμες και υπερυψωμένοι διάδρομοι
• Μέρη των οροφών όπου υπάρχει πρόνοια πρόσβασης για λόγους συντήρησης

Για την καλύτερη οργάνωση της εκτίμησης για πυρκαγιά είναι εξαιρετικά βοηθητικό ο εκτιμητής να έχει ένα ενημερωμένο πλάνο όλων των υποστατικών, όπου είναι σημειωμένοι οι οδοί διαφυγής σε περίπτωση πυρκαγιάς, οι θέσεις των ανιχνευτών φωτιάς, οι θέσεις του εξοπλισμού πυρόσβεσης, κλπ.  Τα έγγραφα που υποβλήθηκαν για την απόκτηση πιστοποιητικού από την Πυροσβεστική Υπηρεσία δίδουν πολύτιμες πληροφορίες, οι οποίες πρέπει να μελετηθούν πριν από την επιτόπια επίσκεψη.


      Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη διεξαγωγή της εκτίμησης

   Μέσα Διαφυγής
Κάθε δίοδος διαφυγής στο χώρο εργασίας πρέπει να αξιολογηθεί, έτσι ώστε όλοι οι εργαζόμενοι και οι επισκέπτες, που μπορεί να βρίσκονται στο χώρο, να έχουν ασφαλή πρόσβαση στις εξόδους κινδύνου μόλις σημάνει ο συναγερμός.  Μεταξύ άλλων θα πρέπει να αξιολογηθεί το πλάτος των διόδων διαφυγής και η ύπαρξη προνοιών για άτομα με αναπηρίες.  Οι πόρτες των εξόδων κινδύνου πρέπει να ανοίγουν προς την κατεύθυνση διαφυγής και να μην είναι κλειδωμένες.  Οι δίοδοι κινδύνου που απαιτούν φωτισμό, πρέπει να είναι εφοδιασμένες με φωτισμό για έκτατες ανάγκες.

   Σηματοδότηση
Κατάλληλα σήματα πρέπει να τοποθετούνται, υποδεικνύοντας τις εξόδους κινδύνου, τις θέσεις του εξοπλισμού πυρόσβεσης, το σύστημα προειδοποίησης για φωτιά, τις πόρτες ασφαλείας, τα απαιτούμενα μέτρα προστασίας (π.χ. απαγόρευση καπνίσματος, θερμής εργασίας).

Τα σήματα πρέπει να έχουν κατάλληλο μέγεθος ανάλογα με την απόσταση και το οπτικό πεδίο.  Για παράδειγμα:

1.      Προχωρήστε ευθεία (υποδεικνύοντας την κατεύθυνση εξόδου) 2.      Προχωρήστε ευθεία και περάστε την Έξοδο Κινδύνου (υποδεικνύοντας την κατεύθυνση εξόδου) 3.      Προχωρήστε ευθεία και επάνω (υποδεικνύοντας την κατεύθυνση εξόδου)

Φωτισμός στις εξόδους διαφυγής πρέπει να τοποθετείται:

• Στα υπόγεια
• Σε μεγάλους ενιαίους χώρους γραφείων
• Όταν το επίπεδο αλλάζει
• Έξω από τη τελευταία έξοδο διαφυγής – σημεία συνάντησης

Οι έξοδοι κινδύνου και διάδρομοι διαφυγής πρέπει να έχουν φως συνεχώς, και σε περίπτωση διακοπής του ρεύματος θα πρέπει να υπάρχει εφεδρική γεννήτρια που να παρέχει ενέργεια για το φωτισμό (10 lux για 90 λεπτά).

      Ανιχνευτές Φωτιάς και Προειδοποιήσεις

Πρέπει να χρησιμοποιούνται κατάλληλοι τύποι ανιχνευτών φωτιάς. Σε κάθε χώρο εργασίας, για την ασφάλεια των εργαζομένων σε περίπτωση φωτιάς.  Γενικά, οι ανιχνευτές καπνού αποτελούν την αρχική επιλογή, αν και οι ανιχνευτές θερμότητας χρησιμοποιούνται συχνά.  Η εγκατάσταση ανιχνευτών φωτιάς, σε χώρους όπου δεν υπάρχουν πολλοί εργαζόμενοι είναι απαραίτητη (π.χ. αποθήκες), μια και σε αυτούς τους χώρους μπορεί να ξεσπάσει πυρκαγιά η οποία μπορεί να μη γίνει αντιληπτή και να επεκταθεί σε όλο το υποστατικό.  Ο συναγερμός θα πρέπει να μπορεί να ακουστεί σε χώρους όπου τα άτομα θα μπορούν να αντιδράσουν (π.χ. στον κεντρικό χώρο διαχείρισης για να καλυφθούν χώροι όπως αποθήκες, συνεργεία, κλπ), και να ξεπερνά το επίπεδο οποιουδήποτε θορύβου μπορεί να υπάρχει.  Σε μεγάλους εργασιακούς χώρους, ο συνηθισμένος τύπος ηλεκτρικού συστήματος συναγερμού θα πρέπει να συνδυαστεί είτε με αριθμό χειροκίνητων σειρήνων, είτε με κουδούνι που λειτουργεί με μπαταρία (η οποία πρέπει να είναι πάντα φορτισμένη).  Οι χειροκίνητες σειρήνες πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμες από οποιονδήποτε μέσα στο υποστατικό.  Σε περιπτώσεις όπου χρησιμοποιείται διπλό σύστημα συναγερμού (σειρήνα για την ανίχνευση φωτιάς, και διαφορετική σειρήνα για την εκκένωση του χώρου) τότε ο συναγερμός για την εκκένωση του χώρου είναι προτιμότερο να συνοδεύεται από προφορικές οδηγίες, ειδικά για άτομα μη εξοικειωμένα με τους χώρους.

   Μέσα Πυρόσβεσης
Όλοι οι χώροι εργασίας θα πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με μέσα πυρόσβεσης, ο οποίος θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομα που βρίσκονται στους χώρους αυτούς.  Αυτά τα μέσα περιλαμβάνουν:

• Κινητούς πυροσβεστήρες (βλέπε στη συνέχεια)
• Κουβέρτες πυρόσβεσης
• Μάνικες (τοποθετημένες σε κατάλληλα κουβούκλια)
• Σύστημα ψεκασμού
• ΄Αλλα σταθερά συστήματα πυρόσβεσης

Ο μη αυτόματος εξοπλισμός (π.χ. πυροσβεστήρες χειρός, καρούλι μάνικας) πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμος, εύκολος στη χρήση και να υπάρχουν οι κατάλληλες ενδείξεις με σήματα.  Ο εξοπλισμός πρέπει να συντηρείται και να ελέγχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα.  Πρέπει να γίνεται βασική εκπαίδευση των εργαζομένων για την καταλληλότητα των διαφόρων πυροσβεστήρων για τα διαφορετικά είδη πυρκαγιάς και για μερικές βασικές τεχνικές πυρόσβεσης.  Παρόλα αυτά, οι πυρκαγιές πρέπει να αντιμετωπίζονται κυρίως από επαγγελματίες πυροσβέστες.

Για να αποφασιστεί το είδος των πυροσβεστήρων που θα διατεθούν, πρέπει να ληφθεί υπόψη η φύση των υλικών που υπάρχουν στον υπό εξέταση εργασιακό χώρο.  Ο πίνακας που ακολουθεί είναι ενδεικτικός:

Είδος πυροσβεστήρα	Κωδικός χρώματος	Καταλληλότητα
Νερό	Κόκκινο	Ξύλο, Χαρτί, Υφάσματα, Κατασκευάσματα (εύφλεκτα υλικά) (Κατηγορία φωτιάς: Α) Όχι κατάλληλος για πυρκαγιές από καλώδια ή εύφλεκτα υγρά
Αφρός	Μπεζ	Εύφλεκτα υγρά, όπως λάδια, πετρέλαιο, βενζίνη, κλπ (Κατηγορία φωτιάς: Β) Επίσης κατάλληλος για Ξύλο, Χαρτί, Υφάσματα, Κατασκευάσματα (Κατηγορία φωτιάς: Α) Όχι κατάλληλος για φωτιά σε ηλεκτρικά καλώδια
Ξηρή σκόνη	Μπλε	Εύφλεκτα υγρά (Κατηγορία φωτιάς: Β) και φωτιές που σχετίζονται με ηλεκτρισμό (Κατηγορία φωτιάς: C) Επίσης κατάλληλος για Ξύλο, Χαρτί, Υφάσματα, Κατασκευάσματα (Κατηγορία φωτιάς: Α)
Διοξείδιο του άνθρακα CO2)	Μαύρο	Εύφλεκτα υγρά (Κατηγορία φωτιάς: Β) και κατάλληλος για φωτιές που σχετίζονται με ηλεκτρισμό (Κατηγορία φωτιάς: C) Όχι κατάλληλος για Χαρτί
Πυροσβεστήρες κατηγορίας D		Σχεδιασμένοι για χρήση σε εύφλεκτα μέταλλα (όπως αλουμίνιο, μαγνήσιο, νάτριο, κάλιο) και είναι συνήθως συγκεκριμένοι για τα διαφορετικά στοιχεία / μέταλλα
Ατμοποιημένου υγρού	Πράσινο	Εύφλεκτα υγρά και φωτιές σχετιζόμενες με ηλεκτρικά καλώδια
Κουβέρτες πυρόσβεσης	-----	Εύφλεκτα υγρά σε συσκευασίες, όπως λίπη για τηγάνισμα, μαγειρικά λάδια (Κατηγορία φωτιάς: F)

Ένας πυροσβεστήρας ή μια μάνικα πρέπει να είναι διαθέσιμα για κάθε περίπου 200 τετραγωνικά μέτρα εργασιακού χώρου, με την ύπαρξη τουλάχιστον ενός μέσου πυρόσβεσης ανά όροφο.  Αν ο κάθε όροφος διαθέτει μία μάνικα, η οποία να βρίσκεται σε καλή κατάσταση και να είναι αρκετού μήκους έτσι ώστε να καλύπτει ολόκληρο το χώρο, τότε μπορεί να μην είναι απαραίτητη και η εγκατάσταση πυροσβεστήρων νερού.  Οι πυροσβεστήρες αν συντηρούνται σωστά έχουν χρόνο ζωής τουλάχιστον 20 χρόνων.

Οι πυροσβεστήρες πρέπει να τοποθετούνται σε ευδιάκριτες θέσεις στις διόδους διαφυγής, κατά προτίμηση κοντά στις εξόδους κινδύνου ή έξω από το χώρο συγκεκριμένης πηγής κινδύνου.  Όπου είναι δυνατόν, ο εξοπλισμός πυρόσβεσης πρέπει να είναι συγκεντρωμένος.  Τα σημεία πυρόσβεσης που δημιουργούνται με αυτό τον τρόπο, πρέπει να υποδεικνύονται με κατάλληλη σηματοδότηση έτσι ώστε να αναγνωρίζονται εύκολα.  Όταν οι χώροι εργασίας είναι ομοιόμορφοι στη διάταξη, οι πυροσβεστήρες θα πρέπει να τοποθετούνται σε παρόμοιες θέσεις σε κάθε όροφο.  Αν για κάποιο λόγο οι πυροσβεστήρες τοποθετηθούν σε θέσεις που δεν είναι άμεσα ευδιάκριτοι, οι θέσεις τους θα πρέπει να υποδεικνύεται με σήματα, και όπου απαιτείται και με τόξα κατεύθυνσης.

Όπου είναι δυνατόν οι πυροσβεστήρες θα πρέπει να είναι στερεωμένοι στο τοίχο.  Όταν αυτό δεν είναι πρακτικό, τότε θα πρέπει να τοποθετούνται σε κατάλληλες βάσεις (όχι στο πάτωμα).  Για διευκόλυνση της μετακίνησης, η χειρολαβή μεγαλύτερων και βαρύτερων πυροσβεστήρων πρέπει να βρίσκεται 1 μέτρο πάνω από το πάτωμα, αλλά μικρότεροι και ελαφρύτεροι πυροσβεστήρες μπορεί να τοποθετηθούν και σε μεγαλύτερο ύψος.

ʼλλα μέσα πυρόσβεσης περιλαμβάνουν άλλα υλικά πυρόσβεσης που χρησιμοποιούνται κυρίως για την προστασία κτιρίων (η χρήση HALON έχει απαγορευτεί σε όλες της χώρες της ΕΕ από την 1/1/2004), χημικά αέρια, αδρανή αέρια, ψεκαστήρες νερού, διοξείδιο του άνθρακα, κλπ.

Η περιοδική επιθεώρηση και έλεγχος του συστήματος πυρόσβεσης (ανιχνευτές, ψεκαστήρες, συναγερμοί, κλπ) είναι απαραίτητος.  Οι εκθέσεις επιθεώρησης, ελέγχου και συντήρησης πρέπει να φυλάσσονται στο χώρο εργασίας.  Ο πίνακας που ακολουθεί δίδει τη συχνότητα με την οποία πρέπει να γίνεται η συντήρηση και ο έλεγχος του συστήματος πυρόσβεσης:

Συστήματα	Συχνότητα επιθεωρήσεων	Συντήρηση
Σύστημα ανίχνευσης πυρκαγιάς και προειδοποίησης	Εβδομαδιαία	Κάθε 3 μήνες
Φωτισμός ασφαλείας	Μηνιαία	Κάθε 6 μήνες
Αυτόνομος φωτισμός με μπαταρίες	Εβδομαδιαία	----
Πυροσβεστήρες	Εβδομαδιαία	Ετήσια
Μάνικα νερού	Εβδομαδιαία	Ετήσια
Ψεκαστήρες	Εβδομαδιαία	Κάθε 6 μήνες
Πόρτες ασφαλείας κατά της φωτιάς	Εβδομαδιαία	----
Έξοδοι κινδύνου, σηματοδότηση και σήματα για το σύστημα εκκένωσης	Εβδομαδιαία	----
Εκπαίδευση για την πυρασφάλεια	Κάθε 6 μήνες	----

Σε κάθε χώρο εργασίας πρέπει να δημιουργείται μια ομάδα Πυρασφάλειας.  Η ομάδα αυτή αποτελείται από τον Υπεύθυνο για τη  πυρασφάλεια, τον Αναπληρωτή υπεύθυνο και τους Βοηθούς (ο αριθμός των οποίων καθορίζεται από την εκτίμηση του κινδύνου και το μέγεθος του χώρου εργασίας – ελάχιστος αριθμός 2 άτομα).  Η εκπαίδευση που πρέπει να λαμβάνει η ομάδα αυτή, πρέπει να περιλαμβάνει θέματα όπως:

• Τη θεωρία της φωτιάς
• Πρόληψη πυρκαγιάς
• Ενέργειες σε περίπτωση έκτατης ανάγκης
• Ενέργειες σε περίπτωση φωτιάς (πώς να επικοινωνήσουν με την Πυροσβεστική Υπηρεσία)
• Ενέργειες σε περίπτωση που ενεργοποιηθεί το σύστημα συναγερμού
• Πώς να ενεργοποιηθεί το σύστημα συναγερμού
• Εκκένωση του κτιρίου από τους επισκέπτες και άτομα με αναπηρίες
• Θέση και τύποι των μέσων πυρόσβεσης
• Χρήση των κατάλληλων πυροσβεστήρων
• Έξοδοι κινδύνου και περιοχές συγκέντρωση των εργαζομένων
• Ενέργειες που πρέπει να ακολουθηθούν σύμφωνα με την εκτίμηση κινδύνου για φωτιά

   Διαδικασία Εκκένωσης
Μια διαδικασία εκκένωσης θα πρέπει να διαμορφωθεί και να κοινοποιηθεί στους εργαζόμενους.  Αυτή η διαδικασία θα πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον τα ακόλουθα θέματα:

• Ενέργεια μετά τη διαπίστωση πυρκαγιάς
• Αντίδραση μετά την ενεργοποίηση του συστήματος συναγερμού
• Περιγραφή των σημείων συγκέντρωσης

Συχνές ασκήσεις εκκένωσης είναι απαραίτητες έτσι ώστε η διαδικασία εκκένωσης να λειτουργήσει σωστά όταν χρειαστεί στην πραγματικότητα.  Η συχνότητα των ασκήσεων καθορίζεται συνήθως από τη σχετική άδεια της Πυροσβεστικής, ειδάλλως θα πρέπει να πραγματοποιούνται κατά διαστήματα από 3 έως 12 μήνες, βάσει της πιθανότητας για πυρκαγιά.  Θα πρέπει να κρατιόνται αρχεία με τις ημερομηνίες των ασκήσεων πυρασφάλειας, με το χρόνο που απαιτήθηκε για τη  εκκένωση του υποστατικού  και οποιεσδήποτε άλλες σχετικές λεπτομέρειες.


     Στοιχεία κλειδιά για την αποφυγή ή μείωση των κινδύνων από πυρκαγιά
Προστασία από το ξέσπασμα πυρκαγιάς μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους, όπως:

• Μείωση των πηγών ανάφλεξης (π.χ. αντικατάσταση γυμνής φλόγας και ακτινοβολούμενων θερμαστρών με συστήματα κεντρικής θέρμανσης, καθιέρωση χώρων μη καπνίσματος, εγκατάσταση ηλεκτροστατικών εκκενωτών)
• Μείωση της ποσότητας επικίνδυνων και εύφλεκτων ουσιών στο ελάχιστο
• Αποθήκευση εύφλεκτων ουσιών και υλικών σε χαμηλές θερμοκρασίες
• Πρόληψη της δημιουργίας εκρηκτικής ατμόσφαιρας (περιλαμβανομένου του κατάλληλου εξαερισμού)
• Μείωση της ποσότητας εύκολα προσβάσιμου καυσίμου
• Μείωση των πηγών οξυγόνου
• Διαχωρισμός των ασυμβίβαστων επικίνδυνων ουσιών που μπορούν εύκολα να αναφλεχθούν